Op Palliaweb wordt gebruik gemaakt van cookies. De site functioneert het beste als je de cookies accepteert. Meer informatie over onze cookies vind je hier.
Er is systematisch gezocht in de literatuur naar het effect van alle soorten niet-medicamenteuze behandelingen van vermoeidheid bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase. Er zijn geen gerandomiseerde studies gevonden over niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid bij kinderen in de palliatieve fase. De overwegingen en aanbevelingen geformuleerd voor Psycho-educatie, Leefstijladviezen gericht op vermoeidheid, Beweging, Voeding, Slaap en slaaphygiëne en E-health interventies zijn geformuleerd op grond van ervaringen van experts en richtlijnen uit de volwassengeneeskunde (8).
Aanbevelingen
Belangrijk: Zie algemene aanbevelingen voor aanbevelingen die van belang zijn in elk palliatief traject en in elk stadium van de ziekte van het kind.
Doen
(sterke aanbeveling)
Zorg voor psycho educatie gericht op vermoeidheid en strategieën om met vermoeidheid om te gaan aan het kind en de ouders.
Overweeg
(zwakke aanbeveling)
Overweeg verwijzing naar een zorgverlener of psycholoog met expertise in het behandelen van vermoeidheid.
Wat is de meest effectieve niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase?
P
Kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
I
Niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid.
C
Geen behandeling/placebo.
O
Effect op vermoeidheid en kwaliteit van leven.
Er zijn geen gerandomiseerde studies gevonden over het effect van psycho educatie op vermoeidheid en kwaliteit van leven bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
Volgens de volwassenrichtlijn ‘vermoeidheid bij kanker in de palliatieve fase (2019)’ dient voorlichting en psycho educatie gegeven te worden aan patiënten met vermoeidheid bij kanker in de palliatieve fase (8).
De werkgroep is van mening dat er gezorgd moet worden voor psycho educatie aan kind en ouders door het bieden van informatie over wat vermoeidheid is, wat bevorderende en belemmerende factoren zijn en welke strategieën toegepast kunnen worden voor het omgaan met de vermoeidheid.
Aanbevelingen
Belangrijk: Zie algemene aanbevelingen voor aanbevelingen die van belang zijn in elk palliatief traject en in elk stadium van de ziekte van het kind.
Benadruk het belang van balans tussen fysieke-, mentale activiteiten, ontspanning en rust in een dag.
Overweeg (zwakke aanbeveling)
Overweeg, in het geval van fysieke vermoeidheid, cognitieve vermoeidheid of functionele beperkingen, verwijzing naar een ergotherapeut voor een interventie gericht op optimaliseren van de balans tussen belasting en belastbaarheid.
Wat is de meest effectieve niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase?
P
Kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
I
Niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid.
C
Geen behandeling/placebo.
O
Effect op vermoeidheid en kwaliteit van leven.
Er zijn geen gerandomiseerde studies gevonden over het effect van leefstijladviezen op vermoeidheid en kwaliteit van leven bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
Het toepassen van algemene leefstijladviezen is een strategie om ‘gezond te blijven’. Dit is van belang om complicaties te voorkomen en te zorgen dat het kind zich zo optimaal mogelijk voelt ondanks de palliatieve fase waarin het zich bevindt. Hierbij dient gekozen te worden voor leefstijladviezen die passend zijn bij het kind op basis van de anamnese die is verricht (zie: Diagnostiek – A: anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek). Stem met kind en ouders af welke leefstijladviezen passend zijn zodat dit aansluit bij wat van waarde is voor het kind in deze fase van het leven.
Denk vooral aan het aanbieden van leefstijladviezen gericht op vermoeidheid op het gebied van voeding, beweging en slaap. Zie ook de algemene leefstijladviezen bij vermoeidheidsklachten in de richtlijn Somatisch Onverklaarbare Lichamelijke Klachten bij kinderen (9).
In het geval van fysieke vermoeidheid, cognitieve vermoeidheid of functionele beperkingen, kan het helpen om onderscheid te maken tussen wat een kind aan activiteiten kan ondernemen (capacity) en wat een kind ook daadwerkelijk doet (performance). Dit onderscheid maakt inzichtelijk wat de balans tussen belasting en belastbaarheid is. Deze informatie is van belang is om te bepalen of en welke (leefstijl) adviezen en interventies zinvol kunnen zijn. Overweeg verwijzing naar een ergotherapeut voor een interventie gericht op optimaliseren van de balans tussen belasting en belastbaarheid.
Aanbevelingen
Belangrijk: Zie algemene aanbevelingen voor aanbevelingen die van belang zijn in elk palliatief traject en in elk stadium van de ziekte van het kind.
Doen
(sterke aanbeveling)
Adviseer het kind dagelijks te bewegen (uit bed) op geleide van individuele (fysieke) mogelijkheden (ook bedlegerige kinderen).
Bied het kind indien gewenst en fysiek mogelijk, een door de (kinder)fysiotherapeut begeleid, inspanning/trainingsprogramma aan.
Overweeg
(zwakke aanbeveling)
Overweeg laagdrempelig overleg of verwijzing naar een revalidatiearts voor een integrale (multidisciplinaire) aanpak bij vermoeidheid en functionele (fysieke) beperkingen.
Wat is de meest effectieve niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase?
P
Kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
I
Niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid.
C
Geen behandeling/placebo.
O
Effect op vermoeidheid en kwaliteit van leven.
Er zijn geen gerandomiseerde studies gevonden over het effect van beweging op vermoeidheid en kwaliteit van leven bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
In de volwassenrichtlijn ‘vermoeidheid bij kanker in de palliatieve fase (2019)’ wordt ook geadviseerd om patiënten dagelijks te laten bewegen op geleide van de individuele fysieke mogelijkheden en de adviezen in de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (8).
De werkgroep adviseert het kind dagelijks te laten (blijven) bewegen op geleide van de individuele fysieke mogelijkheden. Overweeg een verwijzing naar een (kinder)fysiotherapeut voor een aerobe bewegingsinterventie in geval van vermoeidheid en functionele beperking bij inspanning in de vroege periode van ziektegerichte palliatie (8).
Aanbevelingen
Belangrijk: Zie algemene aanbevelingen voor aanbevelingen die van belang zijn in elk palliatief traject en in elk stadium van de ziekte van het kind.
Doen
(sterke aanbeveling)
Adviseer voeding met voldoende calorieën, eiwit en overige voedingsstoffen ter ondersteuning van de energiebehoefte bij de (beweging)interventie.
Overweeg
(zwakke aanbeveling
Overweeg diagnostiek en behandeling van voedingsdeficiënties omdat deze kunnen bijdragen aan vermoeidheid.
Overweeg verwijzing naar een diëtist.
Wat is de meest effectieve niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase?
P
Kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
I
Niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid.
C
Geen behandeling/placebo.
O
Effect op vermoeidheid en kwaliteit van leven.
Er zijn geen gerandomiseerde studies gevonden over het effect van voeding op vermoeidheid en kwaliteit van leven bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
Kinderen met een chronische aandoening lopen risico van voedingsdeficiënties die kunnen bijdragen aan vermoeidheid. Voedingsinterventies worden gedaan aan de hand van de calorie-intake, eventuele vocht- en elektrolytendisbalans en mogelijke intakeproblemen. Het corrigeren van deficiënties kan bijdragen aan een verminderde vermoeidheid. Het is bekend dat intake en eetlust aan het eind van het leven beperkt zijn; in die fase zullen voedingsinterventies dus ook aangepast moeten worden.
Aanbevelingen
Belangrijk: Zie algemene aanbevelingen voor aanbevelingen die van belang zijn in elk palliatief traject en in elk stadium van de ziekte van het kind.
Doen
(sterke aanbeveling)
Bied adviezen aan over slaaphygiëne om optimale voorwaarden voor goed slapen te creëren (zie: overwegingen).
Wat is de meest effectieve niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase?
P
Kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
I
Niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid.
C
Geen behandeling/placebo.
O
Effect op vermoeidheid en kwaliteit van leven.
Er zijn geen gerandomiseerde studies gevonden over het effect van slaap en slaaphygiëne op vermoeidheid en kwaliteit van leven bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
Regelmatig en goed slapen lijkt belangrijk te zijn vooral voor adolescenten. In het ziekenhuis kan het clusteren van zorg en het scheppen van een rustgevende omgeving in de slaapruimte zinvol zijn (10). Routine en regelmaat ten aanzien van het gaan slapen, een rustige omgeving en de aanwezigheid van een vertrouwd object zijn effectief (11). Biedt adviezen aan met betrekking tot slaaphygiëne Hierbij dient gekozen te worden voor gekozen wordt voor adviezen die passend zijn bij het kind.
Adviezen om optimale voorwaarden voor goed slapen te creëren zijn:
Zorg voor voldoende slaap. De gemiddelde slaap die je nodig hebt als je 10 jaar bent is ruim 10 uur en als je 18 jaar bent 8 uur per dag;
Zorg voor een regelmatig slaapritme door op vaste tijden naar bed te gaan en op te staan;
Drink geen cafeïne houdende dranken voor het slapen;
Vermijd activerende activiteiten (sporten, sporten, leren) 1 uur, liefst 2 uur voor het slapen;
Stop het kijken naar een beeldscherm (telefoon, tablet, tv) minimaal 1 uur voor het slapen;
Zorg voor rustige omgeving, voldoende verduistering, optimale ventilatie en temperatuur in en rond de slaapkamer;
Zorg voor gevoel van veiligheid; de aanwezigheid/bereikbaarheid van ouders/ verzorgers of vertrouwd object, kan hierbij van belang zijn;
Geef aandacht voor het kind zijn gebruikelijke gewoonten en rituelen bij het (gaan) slapen;
Biedt eventueel rustgevende muziek;
Optimale (katoenen) slaapkleding en beddengoed;
Zorg voor gelegenheid voor mictie en evt. defecatie kort voor het slapen gaan, afspraken voor de nacht, zo nodig adequaat incontinentiemateriaal en/of blaaskatheter.
Belangrijk: Ziealgemene aanbevelingenvoor aanbevelingen die van belang zijn in elk palliatief traject en in elk stadium van de ziekte van het kind.
Overweeg (zwakke aanbeveling)
Overweeg het kind en ouders, e-health interventies gericht op vermoeidheid aan te bieden.
Wat is de meest effectieve niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase?
P
Kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
I
Niet-medicamenteuze behandeling van vermoeidheid.
C
Geen behandeling/placebo.
O
Effect op vermoeidheid en kwaliteit van leven.
Er zijn geen gerandomiseerde studies gevonden over het effect van e-health interventies op vermoeidheid en kwaliteit van leven bij kinderen tussen 0 en 18 jaar in de palliatieve fase.
Overweeg het aanbieden van e-health interventies gericht op vermoeidheid kind en ouders. Verwijs hiervoor naar eHealth platforms met een aanbod voor online interventies zoals Therapieland.
Hierbij kan gedacht worden aan onderwerpen zoals, mind-body interventies, belasting-belastbaarheid, slaapritme en gedrag.
