Dit weten veel verpleegkundigen en verzorgenden niet over palliatieve zorg
Veel zorgprofessionals krijgen te maken met cliënten in hun laatste levensfase. Toch ontbreekt er soms kennis over palliatieve zorg. Dit blijkt uit de Quiz Palliatieve Zorg, die door bijna 4.000 verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten is ingevuld.
Een derde van de verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten die de quiz hebben ingevuld, denkt bij Proactieve Zorgplanning aan het vastleggen van medische behandelafspraken (zoals wel of niet reanimeren of opname op de IC). Daarnaast weet een derde van de zorgprofessionals niet wanneer iemand zich in de palliatieve fase bevindt.
Heb je de quiz nog niet gemaakt? Ben je benieuwd naar jouw kennis over palliatieve zorg?
Proactieve zorgplanning
Proactieve Zorgplanning gaat echter over veel meer dan medische behandelafspraken. Het gaat ook over de psychische en sociale behoeften in de palliatieve fase. Welke levensdoelen heeft de cliënt nog, wat is voor hem/haar belangrijk en welke zorg en ondersteuning is nodig? Ga je hierover in gesprek met je cliënt, dan is het belangrijk deze gesprekken te doseren, en goed te kijken in hoeverre de cliënt hier zelf voor openstaat.
Je voert met de cliënt een proactief zorgplanningsgesprek:
- Als hij of zij zelf wil praten over de toekomst en behandelwensen.
- Zodra duidelijk is dat de cliënt zich in de palliatieve fase bevindt.
- Wanneer blijkt, bijvoorbeeld uit een vragenlijst over de kwetsbaarheid van de cliënt, dat het moment is aangebroken om dit gesprek te starten.
- Indien je verwacht dat de cliënt door zijn of haar aandoening wilsonbekwaam wordt, of moeite krijgt met communiceren.
Palliatieve fase
Wanneer bevindt iemand zich in de palliatieve fase? Deze fase treedt in wanneer een cliënt (waarschijnlijk) overlijdt aan zijn of haar ziekte – hoe kort of lang deze fase ook duurt. Een cliënt kan in deze fase terechtkomen direct na een diagnose, of nadat de cliënt al lange tijd een chronische ziekte heeft. Het kenmerk van de palliatieve fase is dat de cliënt niet meer te genezen is van zijn of haar aandoening of ziekte.
Dit waren de vijf meerkeuze quizvragen:
- Mevrouw Polman, 48 jaar, heeft borstkanker met uitzaaiingen. Ze bevindt zich in de palliatieve fase, haar levensverwachting is nog enkele maanden. Ze is gescheiden, maar wordt goed ondersteund door haar volwassen dochter. Mevrouw voelt zich er erg somber over dat ze zo jong moet sterven. Ze ziet het niet meer zitten en praat steeds minder. Haar dochter maakt zich zorgen en vraagt jou als zorgprofessional om hulp. Welke stap zet jij om mevrouw Polman te helpen?
- Meneer Latoe is 75 jaar en heeft hartfalen. Er is geen kans op genezing en ook geen mogelijkheid tot levensverlengende behandeling. Meneer heeft aangegeven zelf te willen beslissen hoe de zorg er straks uit ziet. Met meneer Latoe worden in deze palliatieve fase daarom gesprekken gevoerd over Proactieve Zorgplanning. Wat is het doel hiervan?
- Mevrouw van Oorschot heeft de ziekte van Parkinson en krijgt palliatieve zorg thuis. Ze is 90 jaar. De wijkzorg komt 2x daags bij mevrouw langs. Sinds enkele dagen heeft ze meerdere keren per dag waterige diarree. Tegen de pijn gebruikt ze morfinepleisters. Toch blijft ze een branderig gevoel rondom de anus houden. Wat kun jij als verpleegkundige het beste doen om de situatie te verbeteren?
- Je werkt als verzorgende in een hospice. De zware gesprekken die je voert met patiënten, vallen je steeds zwaarder. Je praat erover met collega’s. Dat helpt niet genoeg, je voelt steeds meer spanning en vermoeidheid. Wat kan voor jou een belangrijke stap zijn om je emotionele balans te herstellen en een burn-out te voorkomen?
- Meneer Pakh heeft onlangs de diagnose uitgezaaide longkanker gekregen. Er zijn geen behandelingen die hem kunnen genezen van kanker. Wel is meneer lichamelijk nog in goede conditie. Met collega’s bespreek je of deze meneer al in de palliatieve fase is. Is meneer Pakh in de palliatieve fase?
“Proactieve zorgplanning is veel meer dan het vastleggen van medische behandelafspraken.”
De quiz was onderdeel van de campagne ‘Zorg tot het laatst. Je doet het samen’. De campagne - een samenwerking tussen V&VN en PZNL - werd gelanceerd tijdens de Week van de Palliatieve Zorg en krijgt vanaf 21 december een doorstart. De campagne is bedoeld om zorgverleners bewust te maken over wat palliatieve zorg precies inhoudt, en welke rol zij hierin kunnen pakken. Ook is op de campagnewebsite handvatten en praktische informatie te vinden over palliatieve zorg. Daarnaast werd speciaal voor verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten een korte quiz ontwikkeld, waarbij ze hun kennis konden testen.
Zingeving
Bij de andere drie quizvragen waren geen grote verschillende te zien in de resultaten. De meeste verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten weten dat wanneer iemand nog een paar maanden te leven heeft en erg somber is, ze het beste een gesprek met de cliënt kunnen aangaan over zingeving. Ook kunnen ze de cliënt vragen of deze behoefte heeft aan begeleiding hierin.
Ook wisten de meeste respondenten hoe te handelen in de situatie van mevrouw Van Oorschot. Ze lijdt aan Parkinson en heeft waterige diarree. Als verpleegkundige breng je dan de situatie in kaart en overleg je je bevindingen met de huisarts.
Tot slot was er de vraag wat je het beste kunt doen wanneer je als verzorgende spanning en vermoeidheid ervaart door de zware gesprekken in het hospice. Bijna alle respondenten gaven terecht aan dat je dan het beste bij je werkgever aangeeft dat je tijd nodig hebt voor persoonlijke groei en reflectie.