Cookies

Op Palliaweb wordt gebruik gemaakt van cookies. De site functioneert het beste als je de cookies accepteert. Meer informatie over onze cookies vind je hier. 
Toestaan Weigeren

Onderwijsmaterialen

Contactpersoon Anke van de Vegte IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland)
Laatst aangepast op: 23 mei 2020

Overzicht van onderwijsmaterialen voor de palliatieve zorg. Deze materialen variëren van hele lespakketten tot lesonderdelen zoals casuïstiek, video, animatie en PowerPoint. 

Het overzicht aan trainingsmaterialen is tot stand gekomen door bereidheid van aanbieders om hun materialen op deze site te delen.

Wil je ook trainingsmateriaal delen op deze pagina? Neem dan contact met ons op. 

Disclaimer
De redactie van Palliaweb is niet verantwoordelijk voor de inhoud, kwaliteit en doelmatigheid van de gedeelde trainingsmaterialen. Neem voor vragen contact op met de bij het trainingsmateriaal vermelde contactpersoon. 

Kies een onderwerp:

Communiceren Organisatie van zorg Proactieve zorgplanning Samenwerken
Stervensfase Symptoombestrijding Zelfzorg
Filteren
Onderwerpen
Soort materiaal
Opleidingsniveau
Type
Kosten
De dokter en de dood: Optimale zorg in de laatste levensfase
Onderwijsmateriaal
Een boek waarin in 47 losse essays verschillende thema's besproken worden waarbij de bijzondere relatie die de dokter heeft met de dood geduid en bespreekbaar gemaakt worden. Dit boek biedt een praktisch houvast voor artsen en andere zorgprofessionals om optimale omstandigheden te creëren voor patiënten in tijdnood.
Ik heb een dokter in Marokko: de beleving van ziekte en dood in andere culturen
Onderwijsmateriaal
De videofilm ‘Ik heb een dokter in Marokko’ laat op indringende wijze zien hoe patiënten van niet-westerse afkomst omgaan met ziekte en dood.
Phase I cancer trials and palliative care: Antagonism, irrelevance, or synergy?
Onderwijsmateriaal
Engelstalig artikel 'Phase I Cancer Trials and Palliative Care: Antagonism, Irrelevance, or Synergy?' waarin een synthese wordt gepresenteerd van alle presentaties en conclusies tijdens een symposium over fase 1 onderzoek in de oncologie, palliatieve zorg en ethiek.
Between hope and acceptance: the medicalisation of dying
Onderwijsmateriaal
Engelstalig artikel over medicalisering van geneeskunde rond de dood en de uitdaging voor de arts om de menselijke benadering in de palliatieve zorg te behouden.
Palliatieve Zorg: Behandelopties, keuzes rondom het levenseinde en medisch-ethische besluitvorming
Onderwijsmateriaal
Doel van deze e-learningmodule (duur ongeveer 25 minuten) is het opdoen van kennis over palliatieve zorg. Hoofdonderwerpen in deze module zijn onder meer de behandelopties en keuzes rondom het levenseinde.
Palliatieve Zorg: coping, communicatie en spiritualiteit
Onderwijsmateriaal
Doel van deze e-learningmodule (duur ongeveer 45 minuten) is het opdoen van kennis over palliatieve zorg. Hiermee wordt de basiskennis van alle studenten op één niveau gebracht. Onderwerpen in deze module zijn: Coping van de patiënt en naasten, en hoe kan een arts daarbij begeleiden?
Palliatieve Zorg: Basiskennis
Onderwijsmateriaal
Doel van deze e-learningmodule (duur ongeveer 45 minuten) is het opdoen van theorie over palliatieve zorg. Hiermee wordt de basiskennis van alle studenten op één niveau gebracht.
Taboes over de dood bespreken: Kaartspel
Onderwijsmateriaal
Het Kaartspel is een hulpmiddel voor mensen in hun laatste levensfase, maar kan ook door anderen gespeeld worden (bijvoorbeeld studenten) Het helpt prioriteiten in deze fase te stellen. Het spel stimuleert met elkaar in gesprek te gaan over de dood zoals wat vind je belangrijk of niet, hoe denk je over de dood.
Introductie Palliatieve Zorg
Onderwijsmateriaal
E-learning van ongeveer 30 minuten over palliatieve zorg. Een aantal basisprincipes in de palliatieve zorg worden interactief belicht en daarnaast wordt ingegaan op pijn en pijnbehandeling.
Omgaan met levensvragen bij ouderen
Onderwijsmateriaal
Met de webapp Omgaan met levensvragen bij ouderen is het mogelijk om kennis te verkrijgen, opdrachten uit te voeren en te reflecteren (persoonlijk of in groep) rond levensvragen, zingeving en/of spiritualiteit.
Gespreksvoering in de palliatieve zorg
Onderwijsmateriaal
Het hoofdstuk 23 over gespreksvoering in de palliatieve zorg uit het boek 'Recepten voor een goed gesprek: Communicatie in de medische praktijk' geeft achtergronden over de communicatie in de context van palliatieve zorg.
Zingeving in zorg en welzijn
Onderwijsmateriaal
Boek over zingeving in zorg en welzijn. In het boek zijn opdrachten opgenomen gericht op de spirituele dimensie en het boek werkt met een website met extra materiaal behorende bij het boek.
Spiritualiteit in palliatieve zorg en de lessen van mijn stervende vader: Een reis tussen hoofd en hart.
Onderwijsmateriaal
Spiritualiteit in palliatieve zorg en de lessen van mijn stervende vader beschrijft hoe we meer voeling kunnen krijgen met de processen waar palliatieve patiënten en hun familieleden door gaan en hoe we deze dimensie van zorg daadwerkelijk gestalte kunnen geven.
Handboek spiritualiteit in de palliatieve zorg
Onderwijsmateriaal
Boek over de spirituele dimensie van de palliatieve zorg met visie, ervaringen en praktijk, onderzoek en onderwijs.
What dying people want: Practical wisdom for the end of life
Onderwijsmateriaal
Boek met reflecties op de behoeften van palliatieve patiënten. Door middel van praktijkverhalen komen met name zingevingsaspecten en communicatie aan bod.
Being with dying: Cultivating compassion and fearlessness in the presence of death
Onderwijsmateriaal
Engelstalig boek met reflecties voor zorgverleners over attitude aspecten en zelfzorg rond het sterven.
Facing death and finding hope: A guide to the emotional and spiritual care of the dying
Onderwijsmateriaal
Boek over zingeving rond het levenseinde met handreikingen over spiritualiteit en spirituele zorg voor palliatieve patiënten.
Probleemgeoriënteerd denken in de palliatieve zorg: Een praktijkboek voor de opleiding en de kliniek
Onderwijsmateriaal
Boek over behandeling van symptomen en specifieke scenario's (allochtone patiënt, mantelzorg, jongvolwassenen, dementie, seksualiteit, gecompliceerde rouw, euthanasie, anesthesiologische invasieve pijnbehandeling en palliatieve sedatie) in de palliatieve zorg
Advise for future corpses: A practical perspective on death and dying
Onderwijsmateriaal
Engelstalig boek met ervaringen en praktische tips rond het sterven, aandacht voor communicatie, persoonsgerichte zorg en zingeving. Biedt studenten de mogelijkheid tot persoonlijk reflecteren.
Levenslessen: Over het leven voor de dood
Onderwijsmateriaal
In Levenslessen staat beschreven hoe we ons leven in al zijn volheid kunnen beleven. Uit hun jarenlange ervaring met stervenden komen de auteurs tot een aantal praktische en spirituele lessen voor het leven.
Niet alles wat kan, hoeft
Onderwijsmateriaal
Sammenvattingsrapport van het project van 'Niet alles wat kan, hoeft - passende zorg in de laatste levensfase'. Ter verdieping / als voorbereiding op bijvoorbeeld een Lagerhuisdiscussie over genoemd onderwerp.
Het goede levenseinde in casussen
Onderwijsmateriaal
Het goede levenseinde in casussen gaat over de vraag wat zorg in de laatste levensfase geslaagd maakt in de beleving van patiënten, hun naasten en hun zorgverleners.
15 jaar Euthanasiewet
Onderwijsmateriaal
Themanummer 15 jaar Euthanasiewet van het tijdschrift voor gezondheidszorg en ethiek over euthanasie. Aan bod komen onder andere: Euthanasie in de participatie­ maatschappij, Stelt een wetsevaluatie kritische vragen? De palliatieve filter: slappe of straffe koffie? Hulp bij zelfdoding in de psychiatrie
Arts en schriftelijke wilsverklaringen
Onderwijsmateriaal
De volgende onderwerpen komen in dit artikel aan bod: Schriftelijke wilsverklaring; donorverklaring voor orgaandonatie na de dood en euthanasieverklaring.
Waarom ik niet bij de Levenseindekliniek ga werken'
Onderwijsmateriaal
Column over 'Waarom ik niet bij de Levenseindekliniek ga werken' vanwege eigen ervaring met euthanasie.
Ethische aspecten van wilsbeschikking en euthanasie
Onderwijsmateriaal
In deze zelfstudie-opdracht vormen studenten op hun persoonlijke visie rondom euthanasie. Ze krijgen tevens inzicht in de feitelijke procedure en praktijk van euthanasie en inzicht in het ethisch debat over levensbeëindigend handelen en de rol van wilsbeschikkingen daarbij.
Palliatief klinisch redeneren: Vermoeidheid
Onderwijsmateriaal
Deze zelfstudie-opdracht heeft als doel om inzicht te krijgen over beloop en mogelijke interventies bij vermoeidheid in de palliatieve fase. Inclusief antwoorden.
Palliatief klinisch redeneren: Misselijkheid
Onderwijsmateriaal
Het doel van de zelfstudieopdracht is om inzicht te verwerven in diagnostiek en behandeling van misselijkheid, braken en ileus in de palliatieve fase. Inclusief antwoordsleutel.
Palliatief klinisch redeneren: Delier
Onderwijsmateriaal
Zelfstudie-opdracht waarin de nadruk ligt op de praktische toepassing van de Richtlijn Delier. Centraal staat de zorg voor de patiënt, waarbij er aandacht is voor structurele analyse van de somatiek met bijbehorende diagnostische stappen en de (niet-)medicamenteuze behandeling van een delier.
Manu Keirse over de symptomen van rouw
Onderwijsmateriaal
Korte video die uitlegt dat rouw en verdriet niet meer als een ziekte behandeld moet worden. Gebruik dit filmpje in de discussie met studenten over wat rouw is en wat gecompliceerde rouw is.
Daan Westerink en Charles Groenhuijsen over rouw
Onderwijsmateriaal
'Bij een rouwproces gaat het om het vinden van een balans tussen het verwerken van het verdriet en het werken aan het herstel'. Bekijk deze video als voorbereiding op een les over rouw of aansluitend op de leermodule over rouw.
Persoonlijke verhalen over palliatieve zorg
Onderwijsmateriaal
In 7 filmpjes vertellen mensen over hun persoonlijke ervaringen met palliatieve zorg. In de filmpjes zijn lichamelijke, psychische, sociale en zingevingsdimensies te herkennen bij palliatieve patiënten met verschillende onderliggende ziektebeelden zoals borstkanker, alvleesklierkanker, MS, longkanker en een patient met een verstandelijke beperking.
Gezamenlijke besluitvorming met kwetsbare ouderen
Onderwijsmateriaal
Artikel waarin een dynamisch model gepresenteerd wordt (getoetst middels Delphi studie) voor gezamenlijke besluitvorming bij kwetsbare ouderen.
Better palliative care for all: Improving the lived experience with cancer
Onderwijsmateriaal
In het opinieartikel 'Better palliative care for all: Improving the lived experience with cancer' door Arif H. Kamal, Thomas W. LeBlanc, en Diane E. Meier wordt een beschrijving gegeven van wat palliatieve zorg kan zijn, nu en in de toekomst.
Advance care planning (pro-actieve zorgplanning) in de huisartsenpraktijk: Denken en praten ouderen over behandelwensen?
Onderwijsmateriaal
Onderzoeksartikel van Annicka van der Plas, Miriam Eliel en Bregje Onwuteaka-Philipsen over communicatie van oudere patiënten met hun huisarts over behandelvoorkeuren en advance care planning.
Palliative care from diagnosis to death
Onderwijsmateriaal
Artikel over verschillende trajecten in palliatieve zorg, de benodigde zorg en de effecten van palliatieve zorg. Op de website van BMJ zijn naast de tekst van het artikel een audiofragment en een animatie te vinden gerelateerd aan het artikel.
Physical, social, psychological and existential trajectories of loss and adaption towards the end of life for older people living with frailty: a serial interview study
Onderwijsmateriaal
Onderzoeksartikel over aanpassing richting het levenseinde aan verlies op fysiek, social, psychologisch en existentieel vlak. Vier dimensies van palliatieve zorg uitgevraagd bij patiënten, naasten en professionals.
Passende zorg in de laatste levensfase
Onderwijsmateriaal
Artikel van Eva Bolt, Roeline Pasman, Dick Willems en Bregje Onwuteaka-Philipsen over een vragenlijstonderzoek over wat patiënten en naasten passende of juist niet-passende zorg in de laatste levensfase vinden.
Pats, zomaar dood
Onderwijsmateriaal
Interviews met geneeskundestudenten over hun ervaringen met het overlijden van hun patiënten.
Omgaan met de dood
Onderwijsmateriaal
Hoe gaan artsen om met de dood? Interviews met verschillende artsen van verschillende specialismen over omgaan met de dood.
Eindigheid
Onderwijsmateriaal
Ervaringsverhaal/blog van longarts Sander de Hosson over professionaliteit (werk mee naar huis nemen).
De dood blijft ingewikkeld
Onderwijsmateriaal
Artikel over het spreken over het levenseinde en de termijn waarop. Meningen/gedachten van verschillende artsen hierover.
De dokter en de dood
Onderwijsmateriaal
Artikel over rol van de dokter bij de dood. Onderwerpen die aan bod komen zijn lijkschouwing, obductie, postmortale orgaan- en weefseldonatie, lijkbezorging, dossierplicht en beroepsgeheim na de dood en de arts als erfgenaam.
Hospicezorg
Onderwijsmateriaal
Een filmpje (4 minuten) over een hospice (Franciscus Hospice in Weert). Verschillende medewerkers (waaronder vrijwilligers) komen aan bod over hun rol binnen het hospice en hoe zij de zorg voor mensen in de laatste levensfase ervaren.
Regie over eigen leven en sterven, deel 2
Onderwijsmateriaal
Deel 2 van een documentaire (6 minuten) waarin artsen, verpleegkundigen en ernstig zieke en terminale patiënten worden gevolgd in het Arnhemse Ziekenhuis Rijnstate. Regie over eigen leven en sterven behandelt meerdere onderwerpen: over de vraag om euthanasie, over het brengen van de gevreesde diagnose en over de dilemma’s tijdens een behandeling.
Regie over eigen leven en sterven, deel 1
Onderwijsmateriaal
Deel 1 van een documentaire (7 minuten) waarin artsen, verpleegkundigen en ernstig zieke en terminale patiënten worden gevolgd in het Arnhemse Ziekenhuis Rijnstate. Regie over eigen leven en sterven behandelt meerdere onderwerpen: over de vraag om euthanasie, over het brengen van de gevreesde diagnose en over de dilemma’s tijdens een behandeling.
Regionale Toetsingscommissies Euthanasie
Onderwijsmateriaal
Website van de Regionale Toetsingscomissies Euthanasie (RTE). Op deze website kan casuistiek gevonden worden om te gebruiken in het onderwijs.
Tijdig praten over het levenseinde
Onderwijsmateriaal
Het is voor patiënten vaak nog onvoldoende duidelijk wat palliatieve zorg is en wat de mogelijkheden zijn. Om patiënten én hun naasten te ondersteunen bij hun vragen over palliatieve zorg is dit e-book gelanceerd.
Spreek op tijd over uw levenseinde: handreiking voor patienten
Onderwijsmateriaal
Handreiking voor patiënten om met de arts te praten over wensen en verwachtingen rond het levenseinde.
End of Life: Terminal phase and decision to resuscitate or not
Onderwijsmateriaal
Dit (Engelstalig) onderwijs bestaat uit een lessenreeks met een openingsseminar, twee groepsbijeenkomsten en een afsluitend seminar, waarbij end-of-life issues centraal staan.
Wij vinden kennis belangrijk Draag bij aan de verbetering van dit platform en deel hier jouw kennis, tips en tools! Of geef je op voor de PZNL-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van nieuws op het gebied van palliatieve zorg.
Deel je kennis Stel een vraag Aanmelden nieuwsbrief