Vrijwilligers in de palliatieve zorg
Thema

Vrijwilligers in de palliatieve zorg

Er zijn in Nederland ruim 12.500 opgeleide vrijwilligers actief die mantelzorgers en beroepsmatige zorg ondersteunen bij hun zorg voor palliatieve patiënten. Thuis, in het hospice of in een zorginstelling. Deze vrijwilligers zijn van grote waarde voor het organiseren van de zorg zoals de patiënt die wil, op de plaats van zijn voorkeur en in lijn met zijn waarden, wensen en behoeften.

Voor vragen, neem contact op met:
Esther Verhoeven VPTZ (Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg) Nederland)
Laatst geactualiseerd: 7 december 2021

Doel inzet vrijwilligers

De nauwe samenwerking tussen de beroepsmatige zorg en de betrokken mantelzorgers biedt voor alle betrokken partijen voordeel. De vrijwilligers vullen aan wat mantelzorgers doen, zodat zij de gelegenheid krijgen om op adem te komen, een boodschap te doen of ’s nachts rustig te slapen. Daarnaast geeft hun betrokkenheid verpleegkundigen of andere zorgverleners een gerust gevoel: ze weten dat er iemand is als zij er even niet zijn. En ook de patiënt zelf ervaart rust bij de betrokkenheid van een vrijwilliger, en in de wetenschap dat zijn mantelzorgers en zorgverleners worden ondersteund. Daarbij vormen vrijwilligers een belangrijke schakel in het mogelijk maken van het op de plaats van voorkeur doorbrengen van die laatste levensfase.

Hoe een vrijwilliger in te zetten

Op de website van VPTZ Nederland is te zien welke organisatie je in jouw buurt kan helpen aan de inzet van een vrijwilliger. Neem gerust contact op met de VPTZ-organisatie om te bespreken wat de mogelijkheden zijn. De coördinator geeft je graag meer informatie over wat de vrijwilligersorganisatie voor jou kan betekenen.

Wat doet een vrijwilliger

De VPTZ-vrijwilligers verrichten geen medische handelingen, maar vullen datgene aan wat familieleden en vrienden zelf doen of vervangen de mantelzorg. Zoals hulp bij persoonlijke verzorging, voorlezen of waken. Goede zorg in de laatste levensfase vraagt om een goed samenspel in de gouden driehoek van naasten, vrijwilligers en de beroepsmatige zorg.

Onderstaand filmpje geeft een mooi beeld van wat de VPTZ-vrijwilliger in de laatste levensfase kan betekenen:

Vrijwilligers aan het woord

In korte interviews vertellen een aantal vrijwilligers hoe hun betrokkenheid volgens hen toevoegt aan goede zorg. Deze interviews zijn in 2019 afgenomen onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Cultuur (VWS) ter promotie van de website gericht op patiënten en naasten: Overpalliatievezorg.nl

Ellie Coenen werkt als vrijwilliger in een hospice. Voor veel bewoners valt er na binnenkomst al snel een last van hun schouders af. Ze zijn opgelucht dat hun mantelzorgers rust krijgen omdat de zorgtaken door anderen worden overgenomen. 

Liefdevolle zorg
'Ik ervaar hier wat naastenliefde is', zei een bewoner van ons hospice onlangs. Ik vind dat een prachtig compliment. Ze had een hele warme en rijke familie om zich heen en was zeker niet eenzaam. Bij ons had ze het gewoon heel fijn; de zorg voelde echt als een warme deken.'

Zieken worden in de watten gelegd
'Veel zieken voelen zich thuis snel teveel. Ze voelen zich bezwaard door de extra last die ze op hun familie en vrienden leggen. Bij ons valt die druk weg. We hebben alle focus en tijd om hen te helpen; hoe vaak ze ook een ongelukje gehad hebben, misselijk zijn of zich niet lekker voelen.'

Iedereen is altijd welkom
'In ons huis verblijven meestal mensen tussen 40 tot 80 jaar oud. Als ze energie hebben, maken ze weleens een praatje met elkaar aan de keukentafel of doen ze een spelletje. Anderen verblijven vooral op hun kamer. Wij vinden alles goed; we volgen de wens van de bewoners. Ook bezoek is altijd welkom. Naaste familie komt achterom binnen, net als thuis.'

Kleine dingen worden belangrijker
'Je ziet dat voor de meeste zieken in het hospice het leven in een ander perspectief komt te staan. Ze genieten intenser van kleine dingen. Zo kunnen mensen heel opgetogen zijn als ze zich een dag goed voelen of weer eens aangekleed aan tafel kunnen zitten.'

Katinka werkt als vrijwilliger in een hospice. Ook in de laatste fase van het leven heeft iedereen andere behoeften. Daarom probeert ze de zorg zo goed mogelijk af te stemmen op individuele wensen. 

Ieder mens in zijn waarde laten
'In mijn werk in het hospice zie ik het als een uitdaging om iemand zo onbevangen mogelijk tegemoet te treden. We willen iedereen in zijn waarde te laten en streven ernaar om de laatste levensfase van onze gasten zo comfortabel en bevredigend mogelijk te maken.'

Sommige gasten hebben berusting
'Wat dat betekent verschilt per persoon. Sommige mensen berusten in het feit dat ze komen te overlijden op korte termijn. Ook zijn gasten vaak opgelucht dat de mantelzorger na een intensieve periode even bij kan komen omdat wij in het hospice de zorgtaken overnemen.'

Goede begeleiding staat voorop
'Anderen zijn totaal overdonderd door het slechte nieuws. In dat geval kunnen ze het vaak nog niet bevatten en worstelen ze met het groeiende besef dat de laatste fase van hun leven is aangebroken. In zo’n geval proberen we iemand vooral gerust te stellen en goede begeleiding te geven.'

Liefdevolle omgeving
'Als vrijwilliger zie ik het als mijn belangrijkste taak om de gasten liefdevol te ondersteunen. Dat geldt overigens ook voor partners en familie. We proberen een sfeer te creëren waardoor ze zich thuis voelen. Ik zie dan de dankbaarheid, ondanks het verdriet waaronder zij gebukt gaan.'

Als vrijwilliger in de palliatieve zorg ondersteunt Leonique mensen die thuis willen sterven. Ook staat ze klaar voor hun omgeving. Veel mantelzorgers hebben zichzelf lang weggecijferd. Door haar ondersteuning kunnen ze even ontspannen. 

Ondersteuning waar nodig
'Ik dring mezelf nooit op; iedereen heeft andere behoeften. De één wil bijvoorbeeld graag gezelschap en gezellig even kletsen. De ander hecht ondanks de situatie veel waarde aan zelfstandigheid en wil hulp bij het boodschappen doen. Ik help iedereen waar het kan.'

Ontzorging mantelzorger
'Soms neem ik bijvoorbeeld tijdelijk een aantal taken van een mantelzorger over zodat die even rustig kan ontspannen. Sommigen gaan even naar buiten; sporten of naar vrienden. Het is fijn dat ze door mijn hulp met een gerust hart kunnen opladen.'

Hulp op verzoek
'Soms help ik mensen ook uit de brand in bijzondere situaties. Zo ondersteunde ik eens een zieke vader aan de rand van het zwembad. Zijn zoon mocht afzwemmen, maar door zijn ziekte kon hij niet de hele tijd aanwezig zijn. Door mijn begeleiding kon hij toch even komen kijken.'

Voor vragen, neem contact op met:
Esther Verhoeven VPTZ (Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg) Nederland)
Laatst geactualiseerd: 7 december 2021
Mail de redactie
Mail de redactie met jouw evenement, jouw nieuws of een tool waar anderen (ook) baat bij kunnen hebben. 'Delen is vermenigvuldigen', zeggen ze wel eens. Maar ook suggesties of klachten over de vindbaarheid van informatie zijn zeer welkom. Met jouw inbreng kunnen we Palliaweb verbeteren.