Effectieve communicatie
In de palliatieve fase voer je als zorgverlener regelmatig gesprekken over wat voor de patiënt belangrijk is in deze periode van zijn leven en welke keuzes en beslissingen daarbij horen. Om de waarden, wensen en behoeften van de patiënt en de zorg- en behandelmogelijkheden te kunnen bespreken, is gelijkwaardige informatie-uitwisseling tussen de patiënt en de zorgverlener van belang. In het Kwaliteitskader wordt dit effectieve communicatie genoemd.
Wat is effectieve communicatie?
Effectieve communicatie is een gestructureerd proces waarbij de patiënt en de zorgverlener informatie met elkaar uitwisselen. De communicatie gebeurt op basis van gelijkwaardigheid, met respect voor de afhankelijke positie van de patiënt.
Empathisch vermogen is hierbij belangrijk. Net als het gebruik van specifieke communicatietechnieken: de manier van vragen stellen, actief en reflectief luisteren, omgaan met functionele en bewogen stiltes en het laten zien van verbale en non-verbale communicatie.
Waarom is effectieve communicatie belangrijk?
Patiënten in de palliatieve fase en hun naasten staan voor uitdagingen, waaronder het nemen van belangrijke beslissingen. Zij hebben in deze fase van hun leven vaak behoefte aan emotionele steun. Als zorgverlener is het van belang om te achterhalen wat patiënten en hun naasten écht belangrijk vinden, zodat de zorg en ondersteuning daar zo goed mogelijk bij past. Luistervaardigheden, goede vragen stellen, op een juiste manier informatie kunnen geven en non –verbale communicatievaardigheden zijn hierbij onmisbaar.
Trainingen gericht op communicatievaardigheden helpen de zorgverlener om een complex gesprek te voeren met de patiënt en naasten, met aandacht voor diens waarden, wensen en behoeften.
Ontdek via De Carend Podcast onder andere de podcast Hope for the best, prepare for the worst en luister naar ervaringen van collega's over het onderwerp effectieve communicatie.
Ga aan de slag met effectieve communicatie!
- Gebruik de terugvraagmethode met de vraag: 'Ik wil weten of ik het goed heb uitgelegd. Wilt u me vertellen wat ik gezegd heb?' om na te gaan of de boodschap goed is overgekomen (bron: Pharos).
- Gebruik de praatkaarten over kanker van Pharos. Hierop staat eenvoudige uitleg voor patiënten met kanker. Er is ook een handleiding met tips voor betere communicatie met patiënten met kanker en het gebruik van de speciale praatkaarten daarbij.
- Gebruik bij patiënten met een migratieachtergrond en hun familie de film In gesprek over leven en dood van Pharos. Zij kunnen de film thuis bekijken, of eventueel samen met de zorgverlener. De thema’s die aan bod komen zijn: het slechtnieuwsgesprek, pijnbestrijding, fysieke achteruitgang, bezoek, het inschakelen van thuiszorg en het naderende einde. Na afloop van de film is er vaak veel te bespreken. De film is gemaakt in vier talen: Papiaments, Kantonees (met ondertitels in het Mandarijn), Turks en Marokkaans-Arabisch. Ook is er een bijsluiter bij de film beschikbaar die handvatten geeft voor gebruik van voorlichtingsfilms bij gesprekken over het levenseinde.
- Gebruik het voorlichtingsmateriaal Lessen uit gesprekken over leven en dood over palliatieve zorg aan mensen met een migratieachtergrond.
- Vertel de patiënt en naasten dat er voor hen informatie te vinden is op Overpalliatievezorg.
- Bespreek je ervaringen met een collega en leer van elkaar.
Informatie over prognose is belangrijk bij het maken van behandelbeslissingen, maar het blijft voor artsen een uitdaging om de prognose te bespreken met patiënten. Dit komt deels door het feit dat het inschatten van de levensverwachting van een patiënt moeilijk is.
Lees ook het interview met André (63) met COPD 'Zo'n gesprek met je arts geeft enorm veel rust'