Win-win: proactieve zorgplanning goed voor patiënt en zorgverlener

Proactieve zorgverlening (PZP) is een proces dat patiënten ondersteunt bij het delen en verduidelijken van persoonlijke waarden, levensdoelen en voorkeuren met betrekking tot toekomstige medische zorg. Door PZP te bespreken nemen patiënten actief deel aan hun zorg en zorgen ze ervoor dat hun wensen bekend zijn en gerespecteerd. PZP kan zorgverleners ook helpen om de doelen en waarden van een patiënt beter te begrijpen. Zorgverleners kunnen vervolgens de besluitvorming sturen en de kwaliteit van de geleverde zorg kunnen verbeteren.

Het trainen van zorgverleners in PZP kan ook een positief effect hebben op het welzijn van zorgverleners door hen vaardigheden aan te leren en het vertrouwen te geven die nodig zijn voor het omgaan met complexe zorgsituaties. Denk daarbij aan competenties in het voeren van moeilijke gesprekken over zorg rond het levenseinde, het omgaan met emoties bij patiënten en het omgaan met potentiële conflicten.

Doel van dit systematische literatuuronderzoek was om de effecten van PZP interventies op het welzijn van zorgverleners in kaart te brengen.

Opzet van de studie

Er is een systematisch literatuuronderzoek uitgevoerd op 2 tijdsmomenten in 2022 en 2023.

Resultaten

Er zijn 21 studies opgenomen in de review waarvan de meeste zijn gepubliceerd na 2019. Alle 21 studies werden uitgevoerd in hoge-inkomenslanden en het totaal aantal deelnemers bedroeg 1278.

De studies hadden belangrijke methodologische tekortkomingen, maar de meeste rapporteerden dat PZP mogelijk een positieve invloed had op het welzijn van zorgverleners. Hoewel de meeste onderzoeken lijken aan te tonen dat PZP een gunstig effect heeft op het welzijn van zorgverleners, geven sommige kwalitatieve onderzoeken aan dat er negatieve effecten kunnen zijn (bijv. dat PZP beangstigend kan zijn voor zorgverleners), en longitudinale onderzoeken laten zien dat de positieve effecten niet blijvend zijn na verloop van tijd.

Conclusie

Deze review is de eerste die de impact van PZP-interventies op het welzijn van zorgverleners onderzoekt.  PZP-interventies lijken een positieve invloed te hebben, maar kwalitatief goede studies zijn schaars. Verder onderzoek is nodig, met name naar meer gedegen en systematische methoden om interventies te implementeren en resultaten te rapporteren.

Commentaar

Eerder onderzoek richtte zich op de meerwaarde van PZP voor de patiënt. Ook binnen het nationaal programma II (NPPZ II) staat proactieve zorgplanning centraal als een van de zes activiteiten voor de duur van het programma. De mogelijk positieve bijdrage voor zorgverleners kan de implementatie van PZP nog meer snelheid geven. Dat een evenwichtige zorgverlener evident is wordt onderstreept door de opname van het thema binnen het kwaliteitskader PZ Nederland. Om als zorgverlener goede zorg te kunnen blijven leveren, is bewustwording van de emotionele impact die het leveren van palliatieve zorg kan hebben erg belangrijk. Collega Floor Dijxhoorn deed uitgebreid onderzoek naar de impact van het verlenen naar palliatieve zorg en zal 2024 promoveren op dit onderwerp.

Linda Brom, post-doc onderzoeker IKNL

Over de publicatie

Souza et al. (2023) The Impact of Advance Care Planning on Healthcare Professionals’ Well-being: A Systematic Review. Journal of Pain and Symptom Management.

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie januari 2024 Alle e-pal-artikelen staan hier