Palliatief redeneren
Let op: deze pagina is onder constructie en nog niet helemaal volledig
Palliatief redeneren is een methodiek die zorgverleners helpt de kwaliteit van de palliatieve zorg te verbeteren door vorm te geven aan de zorg in de palliatieve fase, met als onderdeel symptoommanagement. Palliatief redeneren omhelst een gestructureerde multidimensionale methodiek waarbij de verschillende zorgverleners op systematische wijze op de beslismomenten structuur hebben bij het multi/interdisciplinair overleg en maken van afwegingen voor het palliatief beleid.
Deze methodiek is toepasbaar op alle momenten in de zorg en inzetbaar ongeacht de verblijfplaats van de patiënt.
Belangrijk hierbij is dat zorgverleners zich bewust zijn van de fase van ziekte waarin een patiënt zich bevindt. Het vroegtijdig markeren van de palliatieve fase met behulp van de ‘surprise question’ of een ingeschatte levensverwachting op basis van een ander hulpmiddel (vb SPICT) kan hierbij ondersteunen.
Palliatief redeneren bestaat uit vijf stappen:
- het markeren van de palliatieve fase,
- het in kaart brengen van de multidimensionale symptomen/waarden/wensen/behoeften van patiënten,
- het analyseren van symptomen,
- het maken van een doelgericht beleid zodat patiënten zorg op maat ontvangen en
- het continu evalueren en bijstellen van het beleid.
Daarnaast ondersteunt deze stapsgewijze methodische benadering de communicatie en samenwerking van en tussen zorgverleners. Palliatief redeneren en de ontwikkelde producten zijn beschikbaar voor het hele multidisciplinaire team (V&V niveaus 1-7; artsen, paramedici, geestelijk verzorger, maatschappelijk werker, diëtist, muziektherapeut etc.).
Palliatief redeneren is toepasbaar bij:
- de aanmelding van een nieuwe patiënt (anamnese),
- het dagelijks verzorgen van de patiënt,
- een periodieke terugkoppeling aan de patiënt over relevante besluiten
- als denk- en bespreekhulp op kritische beslismomenten.
Daarnaast helpt de stapsgewijze structuur van palliatief redeneren bij het structureren en inhoud geven aan het voorbereiden, uitvoeren en uitwerken van verschillende overlegstructuren zoals het multidisciplinair overleg/visite.
Palliatief redeneren door de jaren heen
In 2006 werd het palliatief redeneren ontwikkeld om de implementatie van de multidisciplinaire Richtlijnen Palliatieve Zorg Nederland te ondersteunen. Het doel was zorgverleners met verschillende professionele achtergronden, handvatten te geven in het probleemgericht analyseren van de multidimensionale symptomen van de patiënt en een multidisciplinair beleid op te stellen, passend bij de waarden, wensen en behoeften van de patiënt en zijn naasten. De methodiek werd geoperationaliseerd in een werkmethode genaamd Besluitvorming in de Palliatieve Fase (BPF), die zich richt op het competentieniveau van artsen en verpleegkundigen. In 2012 werd van BPF een uitwerking gemaakt voor verzorgenden: Signalering in de Palliatieve Fase, om ook deze groep zorgverleners mee te nemen. In de praktijk bleek dat de samenwerking tussen de gebruikersgroepen niet optimaal verliep en de samenhang (palliatief redeneren) niet werd herkend. In 2018 is het KWASA-project gestart om beide werkmethoden, BPF en SPF, samen te voegen tot een integrale werkmethode. In 2022 is het project afgesloten met als uitkomst een doorontwikkelde vorm namelijk palliatief redeneren voor het multidisciplinaire team.
Producten ter ondersteuning bij palliatief redeneren
Er zijn meerderere producten die het proces van palliatief redeneren kunnen ondersteunen in de praktijk.
Implementatie palliatief redeneren
Organisaties kunnen ondersteuning krijgen bij de implementatie van palliatief redeneren door het volgen van een gratis online traject. Het traject geeft inzicht in wat er nodig is. Daarnaast kan de projectleider van de instelling die verantwoordelijk is voor de implementatie van palliatief redeneren ondersteuning krijgen bij het maken van een projectplan.
Organisaties waar geen standaard implementatieplan beschikbaar is kunnen het format implementatieplan gebruiken. De projectleider leert tijdens het traject meer over zijn of haar rol en taken, en specifieke aandachtspunten bij implementatie. De projectleider maakt zelf een keuze of de aandachtspunten van toepassing zijn voor de organisatie en worden opgenomen in het projectplan. Het is de bedoeling dat de projectleider een projectplan maakt dat aansluit bij de organisatie zodat het project zo optimaal mogelijk geïmplementeerd kan worden.
Het traject bestaat uit 3 onderdelen:
- Startbijeenkomst
- Stappenplan implementatie
- Digitale coaching en scholingsmateriaal
1. Startbijeenkomst
De startbijeenkomst is een introductie voor het implementeren van palliatief redeneren. Deze wordt georganiseerd door IKNL in samenwerking met experts uit het UMC Utrecht. In de bijeenkomst krijgen projectleiders de gelegenheid om vragen te stellen en met elkaar in gesprek te gaan. Het doel van de bijeenkomst is dat de projectleiders op basis van de informatie een keuze kunnen maken of de organisatie klaar is voor de implementatie. De tijdsinvestering is één uur. In 2023 zijn er startbijeenkomsten op [vul data en tijden in].
Het aanmelden voor de startbijeenkomst kan via e-mail lerenenpraktijk@iknl.nl. Na de aanmelding ontvang je een uitnodiging voor een Teams bijeenkomst. Ter voorbereiding op de bijeenkomst wordt verwacht dat het stappenplan implementatie is gelezen.
2. Stappenplan implementatie
3. Digitale coaching en scholingsmateriaal
De projectleider kan deelnemen aan de online interactieve kwartaalbijeenkomsten waarbij coaching mogelijk is. Ook zijn er diverse scholingsmaterialen beschikbaar die je als projectleider in kan zetten voor het trainen van nieuwe medewerkers in je eigen organisatie.
Belangrijke documenten
- Beslisschijf (in ontwikkeling)
- Handleiding palliatief redeneren zorgverleners 1e lijn
- Handleiding palliatief redeneren zorgverleners verpleeghuis
- Handleiding voorzitter 1e lijn
- Handleiding voorzitter verpleeghuis
- Werkblad casusbespreking 1e lijn
- Werkblad casusbespreking verpleeghuis
- Informatiebrief patiënten en naasten
- Patiëntinformatie USD-4D
- Implementatiehandreiking informatiestandaard
- Zip-mapping informatiestandaard