Deskundigheid

Iedere zorgverlener kan patiënten in de palliatieve fase treffen. Deze patiënten vinden het belangrijk om deskundige palliatieve zorg te ontvangen. Om de kwaliteit van de zorg te waarborgen is het essentieel dat de betrokken zorgverleners vaardig én bekwaam zijn. Deskundigheid is één van de acht essenties van het Kwaliteitskader Palliatieve zorg Nederland. Met de juiste kennis kan de zorgverlener samen met de patiënt en naasten helder maken wat belangrijk is in deze periode van het leven.

Voor vragen, neem contact op met:

Famke van Heeckeren (L&P) PZNL

Laatst geactualiseerd: 3 juli 2024

Op deze pagina:

Wat is deskundigheid?

In het Kwaliteitskader staat beschreven dat iedere zorgverlener, in relatie tot zijn functie, vaardig en inhoudelijk deskundig moet zijn op het gebied van de vier dimensies van persoonsgerichte zorg (fysiek, psychisch, sociaal en zingeving) en het proces van gezamenlijke besluitvorming en proactieve zorgplanning.

De zorgverlener:

kan patiënten in de palliatieve fase identificeren en kan onderscheid maken tussen ziektegerichte behandeling, symptoomgerichte behandeling en de stervensfase.
kan tijdig problemen voorzien, signaleren en anticiperen en is in staat de daarbij passende zorg en nazorg te verlenen of te organiseren.
kan samen met de patiënt en naasten helder maken wat voor de patiënt belangrijk is in deze periode van het leven, en welke wensen haalbaar zijn. Effectieve communicatie is hierbij essentieel.
kent de eigen kwaliteiten en beperkingen en die van directe collega-zorgverleners en schakelt zo nodig tijdig gespecialiseerde palliatieve zorg in.
die betrokken is bij het verlenen van palliatieve zorg houdt voor zijn functie beschreven deskundigheid en vaardigheid actueel.

Naar boven

Waarom is deskundigheid belangrijk?

Patiënten en naasten geven aan dat zij het belangrijk vinden dat hun zorgverleners deskundig zijn. Deskundigheid in de palliatieve zorg is essentieel omdat het zorgt voor het tijdig starten van palliatieve zorg, een holistische benadering van fysieke, psychische, sociale en spirituele behoeften, effectief symptoommanagement en goede communicatie met patiënten en hun naasten. Dit verbetert de kwaliteit van leven van patiënten, biedt ondersteuning in moeilijke ethische en emotionele situaties en voorkomt mogelijk onder- of overbehandeling.

Ontdek via PalliaPodcast onder meer de podcast ‘Kennis en vaardigheden’ en luister naar ervaringen van collega's over het onderwerp deskundigheid.

Naar boven

Wat bedoelen we met generalistische en specialistische palliatieve zorg?

Generalist palliatieve zorg

Elke zorgverlener heeft basiskennis en basisvaardigheden in palliatieve zorg, zoals beschreven in het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland. En past de kernwaarden, principes, methodes en procedures van palliatieve zorg toe in de zorg voor een patiënt met levensbedreigende aandoening of kwetsbaarheid. Het gaat daarbij niet alleen om symptoombestrijding. Het gaat ook om effectieve communicatie met de patiënt, naasten en andere betrokken zorgverleners. De zorgverlener kent daarin zijn eigen beperkingen rond palliatieve zorg en consulteert zo nodig een specialist palliatieve zorg.

Wat mag een patiënt ten aanzien van palliatieve zorg verwachten van een generalistische zorgverlener?

De zorgverlener is deskundig ten opzichte van de vier dimensies in de palliatieve zorg (fysiek, psychisch, sociaal en zingeving), gezamenlijke besluitvorming en proactieve zorgplanning. Ook is de zorgverlener bekend met overige belangrijke aspecten van palliatieve zorg, zoals stervensfase, verlies en rouw, cultuur en ethiek en recht.
De zorgverlener kan onderscheid maken tussen ziektegerichte behandeling, symptoomgerichte behandeling en de stervensfase. Ook kan de zorgverlener op tijd problemen anticiperen en signaleren én de zorg en nazorg organiseren die daarbij past.
De zorgverlener kent de eigen kwaliteiten en beperkingen en die van directe collega-zorgverleners wat betreft deskundigheid en vaardigheid. Op basis hiervan schakelt de zorgverlener op tijd gespecialiseerde palliatieve zorg in.
De zorgverlener kan de surprise question toepassen en de uitkomst bespreken met de behandelend arts.
De behandelend arts herkent de verschillende fases van het ziektebeloop en kan het gesprek voeren met de patiënt en naasten over diagnose en te verwachten beloop. De arts weet dat het van belang is dat een naaste de patiënt vergezelt bij het gesprek.
De zorgverlener kan een multidimensionele en functionele anamnese uitvoeren en maakt zo mogelijk gebruik van (gevalideerde) meetinstrumenten.
De zorgverlener kan samen met de patiënt en naasten helder maken wat voor de patiënt nog van betekenis is, wat de patiënt wil realiseren en wat haalbare wensen en doelen zijn.
De zorgverlener kan het gesprek met de patiënt en naasten voeren over het naderende overlijden en de periode na het overlijden. In dit gesprek heeft de zorgverlener aandacht voor waarden, vragen, zorgen en behoeften die in het geding zijn. Hierbij is bewustwording voor het recht op wel/niet willen weten.
De zorgverlener kan de patiënt en naasten optimaal informeren en houdt rekening met begripsvermogen, cultuur, copingstijl en taal.

Het Onderwijsraamwerk palliatieve zorg 2.0 beschrijft de competenties van generalistische zorgverleners van niveau 2 tot en met 8 om goede palliatieve zorg te kunnen verlenen. De raamwerken zijn beschikbaar voor mbo, hbo en wo(+).

Specialist palliatieve zorg

De specialist palliatieve zorg is middels een erkende opleiding in de palliatieve zorg gekwalificeerd en heeft specifieke kennis en vaardigheden in de meer complexe palliatieve zorg. Veelal is de specialist palliatieve zorg, vanuit zijn functie werkzaam in een vakgebied waar palliatieve zorg frequent deel uitmaakt van de dagelijkse praktijk. De specialist palliatieve zorg is bij voorkeur ingebed in een gespecialiseerd team palliatieve zorg. De generalistische zorgverlener raadpleegt de specialist palliatieve zorg voor advies en ondersteuning waar nodig.

Wat mag een patiënt verwachten van een in palliatieve zorg gespecialiseerde zorgverlener?

Zorgverleners, gespecialiseerd in palliatieve zorg, hebben een erkende opleiding palliatieve zorg, ervaring en vaardigheden. Hiermee kunnen zij voldoen aan de multidimensionele behoeften van de patiënt en naasten. De zorgverlener kan interdisciplinair samenwerken (eerste lijn, tweede lijn of transmuraal).
Het gespecialiseerde team palliatieve zorg heeft de benodigde expertise om advies en ondersteuning te bieden in bijzondere situaties zoals onder meer aan kinderen, kwetsbare ouderen of gehandicapten die betrokken zijn bij patiënten in de palliatieve fase.
In palliatieve zorg gespecialiseerde zorgverleners zijn opgeleid en getraind in zelfreflectie en in het ontwikkelen van effectieve copingvaardigheden.
Deskundigheid en vaardigheid van individuele zorgverleners en van gespecialiseerde teams palliatieve zorg moeten worden bijgehouden en vastgelegd, bijvoorbeeld in een disciplinegebonden register.
Zorgverleners, gespecialiseerd in palliatieve zorg, geven scholing (bedside- en disciplineoverstijgend onderwijs) aan andere zorgverleners om de ontwikkeling van generalistische palliatieve zorg te stimuleren.

Voor vragen en advies over de zorg voor patiënten in de palliatieve fase is consultatie mogelijk van een zorgverlener gespecialiseerd in palliatieve zorg.

De telefonische consultatie wordt landelijk dekkend 24/7 aangeboden via 088-6051444.

Vrijwilliger

Een vrijwilliger in de palliatieve zorg biedt tijd, aandacht, en ondersteuning aan een patiënt met een levensbedreigende aandoening of kwetsbaarheid en naasten. De intentie van de vrijwilliger is de kwaliteit van leven van de patiënt te verbeteren. Bij de start van de inzet van de vrijwilliger is er geen persoonlijke relatie tussen de patiënt en de vrijwilliger. Meer over de rol van de vrijwilliger in de palliatieve fase vind je hier.

Gespecialiseerd team palliatieve zorg

Een gespecialiseerd team palliatieve zorg is een multidisciplinair team van zorgverleners gespecialiseerd in palliatieve zorg, dat interdisciplinair samenwerkt.

Naar boven

Ga aan de slag met deskundigheid!

Ben je benieuwd hoe het staat met jouw kennis en vaardigheden op het gebied van palliatieve zorg?  Doe de Competentiescan palliatieve zorg en ontdek in 15 minuten waar jouw ontwikkelmogelijkheden liggen.
e-pal biedt op een toegankelijke manier gespecialiseerde informatie over palliatieve zorg uit internationale tijdschriften.
Het uitvoeren van een Zelfevaluatie Palliatieve Zorg kan jouw organisatie helpen om de kwaliteit van palliatieve zorg inzichtelijk te maken en te verbeteren.
Vertel de patiënt en naasten dat er voor hen informatie te vinden is op Overpalliatievezorg.
Bespreek je ervaringen met een collega en leer van elkaar.

Naar boven