Waarom een transmuraal team palliatieve zorg?
Jaarlijks overlijden in Nederland ongeveer 170.000 mensen, waarvan 120.000 (CBS, 2023) niet onverwacht. Deze groep komt in aanmerking voor palliatieve zorg. De behoefte aan palliatieve zorg zal de komende jaren fors toenemen door de vergrijzing, toenemende multi-morbiditeit en verbeterde diagnostiek en behandeling. Toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg in de laatste levensfase staan al onder druk; komende decennia zal deze druk sterk toenemen door demografische ontwikkelingen.
Een transmuraal team palliatieve zorg kan een belangrijke rol spelen bij het borgen van kwalitatief goede palliatieve zorg voor de groeiende groep patiënten met een behoefte aan palliatieve zorg.
Het probleem: potentieel niet-passende zorg
In deze kwetsbare levensfase hechten patiënten en hun naasten groot belang aan zorg, die is afgestemd op hun waarden, wensen en behoeften en van daaruit rekening houdt met hun persoonlijke behandelwensen en -grenzen. Onderzoek bevestigt dat patiënten duidelijke wensen hebben over hun laatste levensfase en graag zo lang mogelijk regie houden over hun leven. Het gesprek over behandelwensen en -grenzen in de laatste levensfase wordt nog te weinig en te laat gevoerd en de zorg blijft sterk ziektegericht. Dit verlaagt de kwaliteit van leven en sterven.
We zien dat zorg in de laatste levensfase een aanzienlijk deel van de totale zorg in Nederland inneemt. De zorg voor patiënten in het jaar voor hun overlijden is daarbij omvangrijk en beslaat 8% van de totale zorgkosten. Een deel van deze zorgkosten is vermijdbaar: veel ziekenhuiszorg vindt plaats in de laatste levensmaand, terwijl dit volgens kwaliteitsindicatoren mogelijk niet-passende zorg is (rapport ‘De olifant de kamer uit’).
Kwaliteitskader
In het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland is samen met vertegenwoordigers van patiënten, zorgverleners en zorgverzekeraars beschreven wat de kwaliteit van palliatieve zorg in Nederland moet zijn en hoe zich dat vertaalt naar het zorgproces en de zorgorganisatie. Op basis van onderzoek is te verwachten dat de implementatie en toepassing van het kwaliteitskader in de praktijk:
a) een positief effect heeft op de kwaliteit van leven van palliatieve patiënten
b) een daling van het zorgverbruik teweeg kan brengen
c) meer patiënten zullen sterven op de plek van voorkeur
Volgens het kwaliteitskader worden alle zorgverleners in Nederland in staat geacht palliatieve zorg te bieden aan patiënten en hun naasten en indien nodig specialistische ondersteuning te vragen.
De eerste inzichten voordelen transmuraal werken
Uit het Eindrapport project TrAnsmurale PAlliatieve zorg met passende beko$tiging (TAPA$) volgt dat transmurale samenwerking bijdraagt aan betere palliatieve zorg voor de patiënt. Voor doorontwikkeling is verdere inspanning van alle betrokken partijen nodig. De inzichten uit dat onderzoek waren:
- Minder niet-passende zorg: minder ziekenhuisopnames en lagere IC-bezetting
- Duidelijke meerwaarde voor patiënten, naasten en zorgverleners
- Gedeclareerde zorgkosten zijn niet gestegen
- Zeven basiselementen zijn geïdentificeerd voor goede transmurale palliatieve zorg
- Bekostiging komt op gang, maar wordt blijvend als complex ervaren
Handige links
- Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland (2017)
- Kerncijfers behoefte aan palliatieve zorg
- Factsheet TAPA$-project (2022)
- Video TAPA$ - de resultaten
- Webinar De kansen en uitdagingen van transmurale palliatieve zorg
- TAPA$ experiment prestaties (zoals vastgesteld door de NZa)
- Rapport ‘De olifant de kamer uit’