Ethische en juridische aspecten in de palliatieve zorg
In de palliatieve zorg kom je regelmatig in aanraking met ethische en juridische vragen. Dit zijn vragen die te maken hebben met waarden, normen, wet- en regelgeving en professionele codes. Denk aan keuzes rondom wel of niet behandelen, het opstellen of naleven van een wilsverklaring of het omgaan met een verzoek tot euthanasie.
Het Kwaliteitskader palliatieve zorg benadrukt dat jij als zorgverlener of vrijwilliger in staat moet zijn om deze vragen te herkennen, bespreekbaar te maken en zorgvuldig te behandelen
Wat zijn ethische en juridische aspecten in de palliatieve zorg?
Ethische en juridische aspecten gaan over het zorgvuldig omgaan met morele dilemma’s en wettelijke kaders in de zorg voor patiënten in de palliatieve fase en hun naasten. Het gaat om het herkennen, erkennen en verkennen van vragen die vaak complex en emotioneel beladen zijn. Daarbij werk je altijd samen met de patiënt en naasten en je collega’s.
Voorbeelden van thema’s die hierbij aan bod kunnen komen zijn: het afzien van of stoppen met behandeling, een niet-reanimeerbeleid, palliatieve sedatie, euthanasie, orgaandonatie, de rol van een wettelijk vertegenwoordiger of het gebruik van een wilsverklaring.
Waarom zijn die ethische en juridische aspecten belangrijk?
Ethische en juridische kwesties raken direct aan de kwaliteit van leven en sterven. Door hier zorgvuldig mee om te gaan:
- vergroot je het vertrouwen van patiënten en hun naasten.
- voorkom je misverstanden en conflicten.
- help je om gezamenlijke besluiten te nemen en vast te leggen.
- geef je houvast en duidelijkheid aan patiënten, naasten én het zorgteam.
Door aandacht te besteden aan ethische en juridische aspecten werk je niet alleen volgens wet- en regelgeving en professionele richtlijnen, maar draag je ook bij aan persoonsgerichte zorg die past bij de waarden en wensen van de patiënt.
Aan de slag!
- Signaleer morele dilemma’s tijdig en maak ze bespreekbaar met patiënten, naasten en collega’s.
Let op signalen zoals twijfel over doorgaan met behandeling, spanning tussen wensen van patiënt en naasten of vragen rond kwaliteit van leven. Gebruik gesprekskaarten of signaleringsinstrumenten en benoem je observaties open en neutraal. - Leg de uitkomsten van gesprekken zorgvuldig vast in het (medisch) dossier.
Noteer afspraken, wensen en besluiten duidelijk, zodat alle betrokken zorgverleners en naasten weten wat er is afgesproken. - Organiseer een moreel beraad of vraag ondersteuning.
Zet bij complexe of gevoelige kwesties een moreel beraad in, geleid door een gespreksleider. Betrek zo nodig het gespecialiseerd team palliatieve zorg, een ethicus of een juridische deskundige. - Handel binnen de geldende wet- en regelgeving, richtlijnen en professionele codes.
- Raadpleeg richtlijnen op Pallialine
- Kijk voor uitleg in begrijpelijke taal op Rijksoverheid.nl en Regelhulp.nl
- Gebruik beroepscodes van KNMG, V&VN of andere beroepsverenigingen als houvast.
- Ondersteun patiënten en naasten bij het opstellen of actualiseren van wilsverklaringen of juridische documenten.
Bespreek of er documenten zijn en of die actueel zijn. Leg de betekenis en gevolgen uit in begrijpelijke taal. Verwijs door naar betrouwbare informatie en stimuleer juridisch of notarieel advies bij formele documenten zoals testament of ouderschapspapieren. - Begeleid wettelijk vertegenwoordigers in hun rol en geef uitleg aan kinderen waar nodig.
Licht toe welke taken en verantwoordelijkheden een vertegenwoordiger heeft. Help bij het begrijpen van de keuzes en geef, afhankelijk van de situatie, ook uitleg aan minderjarige kinderen over het besluitvormingsproces.
Meer weten over ethische en juridische aspecten in de palliatieve zorg?