Inleiding

Handreiking financiering palliatieve zorg

Het doel van deze handreiking is de zorgverlener zo goed mogelijk te ondersteunen door de structuur en regels rondom financiering van de palliatieve zorg voor 2025 op een rij te zetten en te koppelen aan mogelijkheden voor registratie en declaratie. Het is ook een ovezicht voor alle partijen om de knelpunten die zorgaanbieders ervarenop het gebied van financiering, te verzamelen en transparant te maken¹.

Nationaal Programma Palliatieve Zorg II 

Minister van VWS, Conny Helder, heeft in haar brief van 6 juli 2022 aan de Tweede Kamer het startsein gegeven voor het Nationaal Programma Palliatieve Zorg II (NPPZ II)². Het programma heeft als doel: de maatschappelijke bewustwording over palliatieve zorg te vergroten en proactieve zorg en ondersteuning voor iedereen beschikbaar te maken. Samen passen en meten, is de komende jaren de kern van de aanpak van het NPPZ II. Stichting PZNL voert de regie over dit landelijke programma en neemt daarmee haar rol als verbindend platform in. Het inrichten en realiseren van Passende financiering van palliatieve zorg is een belangrijke activiteit van het NPPZ II.

Steeds meer behoefte aan palliatieve zorg 

De verwachting is dat steeds meer mensen in de komende jaren palliatieve zorg nodig zullen hebben. In 2022 zijn ongeveer 169.000 mensen overleden. Daarvan hebben naar schatting 112.000 mensen een ziektetraject doorgemaakt voorafgaand aan het overlijden, waarbij palliatieve zorg mogelijk passend is geweest. Naar verwachting zal dat aantal de komende jaren verder toenemen. Immers, door de vergrijzing en door een toename van mensen met een chronische ziekte, zullen er de komende jaren meer mensen zijn die een ziektetraject doormaken voorafgaand aan overlijden. Zij kunnen baat hebben bij palliatieve zorg. 

Ontwikkelingen passende financiering 

Begin 2022 heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) een visiedocument gepubliceerd over de bekostiging van palliatieve zorg. De NZa heeft de ambitie uitgesproken om (1) een prikkel in de bekostiging in te bouwen voor tijdige proactieve zorgplanning per 2025 en (2) partijen aan te sporen in te zetten op regionale transmurale samenwerking rondom de patiënt en ondersteunen in het toewerken naar bundelbekostiging in de regio, gekoppeld aan relevante uitkomstindicatoren³. 

Per 2025 voer de NZa een overig zorgproduct (ozp) proactieve zorgplanning in voor de medisch-specialistische zorg voor het bespreken, het vastleggen en met andere zorgverleners delen van de wensen en grenzen ten aanzien van zorg en behandeling in de palliatieve fase.

In juni 2024 heeft de minister een Kamerbrief geschreven over verankeren palliatieve fase in alle zorgwetten: Uit de Kamerbrief: Voor de regio’s die werken aan de implementatie van het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland is het van belang dat de regionale transformaties niet op zichzelf staan, maar dat er een bovenliggende strategische agenda is die de landelijke partijen onderschrijven. Daarom is de Strategische agenda Transformatie palliatieve zorg opgesteld. Deze richt zich op naadloze integratie van palliatieve zorg binnen de reguliere zorg en vraagt een integrale aanpak vanuit alle partijen. Deze transformatie kan alleen vanuit gezamenlijkheid worden gerealiseerd. 
In december heeft ze nog een brief gestuurd over de stand van zaken binnen de Palliatieve zorg. Daarin geeft ze aan de transformatie palliatieve zorg tot op heden volgens planning verloopt.

In juni heeft de NZa een Verkenning uitgebracht over de bekostiging van Proactieve Zorgplanning. Uit onderzoek van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) blijkt er nog geen landelijke organisatie en bekostiging van proactieve zorgplanning. De NZa brengt daar verandering in  en gaat aan de slag met de bekostiging in de huisartsen- en ziekenhuiszorg en deels in de kortdurende en langdurige zorg.  

Er is dit jaar gestart met experimenten alternatieve bekostiging binnen de Palliatieve Zorg. De huidige bekostiging is vooral gebaseerd op vergoedingen per verrichting. Dit ondersteunt passende zorg onvoldoende want:

• Het geeft een productieprikkel.
• Het legt geen focus op uitkomsten van zorg en geen structurele beloning voor substitutie (verplaatsen van zorg), innovatie en preventie.
• Er is geen stimulans tot transmurale samenwerking. 

Alternatieve manieren van bekostigen kunnen samenwerking beter ondersteunen en mogelijk de productieprikkel remmen. Daarom willen PZNL, ZonMw en de NZa samen met zorgaanbieders experimenteren met alternatieve bekostigingsmodellen in de palliatieve zorg. VWS heeft subsidie hiervoor beschikbaar gesteld. 

Aanpak Stichting PZNL 

Gedurende de looptijd van het NPPZ II (2022-2026) dragen we vanuit Stichting PZNL bij aan de implementatie van het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland. We inventariseren, analyseren, prioriteren, agenderen en waar mogelijk helpen bij het oplossen van de knelpunten in de financiering van proactieve transmurale palliatieve zorg. Daarbij nemen we de geleerde lessen uit projecten als TAPA$, experimenten alternatieve bekostiging en de transformaties mee. Ook worden de laatste ontwikkelingen betrokken, zoals de visie op de (bundel)bekostiging vanuit de NZa. We stemmen onze aanpak regelmatig af met de stakeholders. En we delen de geleerde lessen continu via Palliaweb. In deze handreiking wordt onder ‘financiering’ zowel de bekostiging (betaaltitels) als de contractering van zorg (inkoop door zorgverzekeraars) verstaan. 

Wijzigingen Handreiking financiering palliatieve zorg voor 2025

• OZP proactieve zorgplanning MSZ vanaf 2025 (H 1.1.2)
• Verhoging tarief ELV palliatieve zorg (H 7.2)
• Afspraken tussen ZN en hospicekoepels over dagtarief BTH (H 3.2)
• Experimenten alternatieve bekostiging (H 2.7)
• Trajectfinanciering kwetsbare patiënten thuis  (H 2.2.1)

De actuele en opgeloste knelpunten voor het declareren van palliatieve zorg zijn in twee verschillende hoofdstukken verwerkt (6 en 7). 

Dankwoord 

Deze handreiking is evenals in eerdere jaren in nauwe samenwerking met veel partijen en betrokkenen tot stand gekomen. De gedeelde waarde is steeds dat zij allen de palliatieve zorg een warm hart toedragen. Onze dank gaat uit naar eenieder die betrokken is geweest. Vooral dankzij uw kennis en kunde is deze handreiking - ook voor 2025 weer - tot stand gekomen.

Achtergrond Handreiking financiering palliatieve zorg
Met het doel om knelpunten in de financiering van palliatieve zorg te verhelderen, heeft IKNL in 2017 een werkgroep van gemandateerde (medische) professionals, zorgadministrateurs en beleidsmedewerkers gevraagd om ervaring en kennis uit te wisselen en suggesties te doen voor verbetering. De rol van IKNL en Palliactief was specifiek gericht op het samenbrengen van de juiste (gemandateerde) professionals, om in samenspraak met het ministerie van VWS en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) de praktijk zo goed mogelijk te informeren over de mogelijkheden van financiering van palliatieve zorg volgens de geldende wet- en regelgeving in 2018. De Handreiking financiering palliatieve zorg 2018 was hier een weerslag van. In 2021 is in samenwerking met partijen in de kinderpalliatieve zorg informatie toegevoegd over financiering van palliatieve zorg voor kinderen. De handreiking is de afgelopen jaren jaarlijks herzien, in samenspraak met het ministerie van VWS en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) aan de hand van de geldende wet- en regelgeving voor palliatieve zorg. Ook deze herziene versie voor 2025 is in samenwerking met bovengenoemde partijen en vele andere betrokkenen onder verantwoordelijkheid van Stichting PZNL tot stand gekomen. 

De Handreiking financiering palliatieve zorg 2024 komt met deze handreiking per 1 januari 2021 te vervallen.