Inleiding

Handreiking financiering palliatieve zorg

Het doel van deze handreiking is de zorgverlener zo goed mogelijk te ondersteunen door de structuur en regels rondom financiering van de palliatieve zorg voor 2024 op een rij te zetten en te koppelen aan mogelijkheden voor registratie en declaratie. Het is ook een platform voor de praktijk om de knelpunten die zorgaanbieders ervarenop het gebied van financiering, te verzamelen en transparant te maken¹.

Nationaal Programma Palliatieve Zorg II 

Minister van VWS, Conny Helder, heeft in haar brief van 6 juli 2022 aan de Tweede Kamer het startsein gegeven voor het Nationaal Programma Palliatieve Zorg II (NPPZ II).  Het programma heeft als doel: de maatschappelijke bewustwording over palliatieve zorg te vergroten en proactieve zorg en ondersteuning voor iedereen beschikbaar te maken. Samen passen en meten, is de komende jaren de kern van de aanpak van het NPPZ II. Stichting PZNL voert de regie over dit landelijke programma en neemt daarmee haar rol als verbindend platform in. Het inrichten en realiseren van Passende financiering van palliatieve zorg is een belangrijke activiteit van het NPPZ II².

Steeds meer behoefte aan palliatieve zorg 

De verwachting is dat steeds meer mensen in de komende jaren palliatieve zorg nodig zullen hebben. In 2022 zijn ongeveer 169.000 mensen overleden. Daarvan hebben naar schatting 111.500 mensen een ziektetraject doorgemaakt voorafgaand aan het overlijden, waarbij palliatieve zorg mogelijk passend is geweest. Naar verwachting zal dat aantal de komende jaren verder toenemen. Immers, door de vergrijzing en door een toename van mensen met een chronische ziekte, zullen er de komende jaren meer mensen zijn die een ziektetraject doormaken voorafgaand aan overlijden. Zij kunnen baat hebben bij palliatieve zorg. 

Ontwikkelingen passende financiering 

Begin 2022 heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) een visiedocument gepubliceerd over de bekostiging van palliatieve zorg. De NZa heeft de ambitie uitgesproken om (1) een prikkel in de bekostiging in te bouwen voor tijdige proactieve zorgplanning per 2025 en (2) partijen aan te sporen in te zetten op regionale transmurale samenwerking rondom de patiënt en ondersteunen in het toewerken naar bundelbekostiging in de regio, gekoppeld aan relevante uitkomstindicatoren³. 

Minister Helder gaf in haar Kamerbrief aan dat het ministerie van VWS samen met de NZa en in samenspraak met partijen verder zal onderzoeken hoe de opzet en de uitvoering van (experimentele) aanpassingen in de bekostiging kunnen worden vormgegeven⁴. In de meest recente Kamerbrief van 14 december 2023 zet de minister deze lijn voort⁵. In 2024 starten naar verwachting een aantal experimenten voor alternatieve bekostiging in de palliatieve zorg.

Tevens heeft de NZa de looptijd van het experiment TAPA$ op verzoek van partijen verlengd. Het experiment loopt in ieder geval nog in 2024 en 2025. Geïnteresseerde regio’s hebben zo meer tijd om een lokaal experiment te starten. En is er door zorgaanbieders en verzekeraars een nieuwe TAPA$-prestatie aangevraagd en vastgesteld door de NZa: SCOP - telefonische consultatie.

Tenslotte heeft het adviesbureau Gupta Strategists in opdracht van Stichting PZNL de rapportage ‘De olifant de kamer uit’ opgesteld. Het rapport beschrijft de potentie van Proactieve transmurale palliatieve zorg, en dat het implementeren van het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland als een impactvolle transformatie kan worden beschouwd, waarbij de inzet van zowel zorgaanbieders als zorgverzekeraars nodig is. Passende financiering van de palliatieve zorg is een randvoorwaarde voor succesvolle implementatie van het kwaliteitskader. 

Aanpak Stichting PZNL 

Gedurende de looptijd van het NPPZ II (2022-2026) dragen we vanuit Stichting PZNL bij aan de implementatie van het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland. We inventariseren, analyseren, prioriteren, agenderen en waar mogelijk helpen bij het oplossen van de knelpunten in de financiering van proactieve transmurale palliatieve zorg. Daarbij nemen we de geleerde lessen uit projecten als TAPA$, experimenten alternatieve bekostiging en de transformaties mee. Ook worden de laatste ontwikkelingen betrokken, zoals de visie op de (bundel)bekostiging vanuit de NZa. We stemmen onze aanpak regelmatig af met de stakeholders. En we delen de geleerde lessen continu via Palliaweb. In deze handreiking wordt onder ‘financiering’ zowel de bekostiging (betaaltitels) als de contractering van zorg (inkoop door zorgverzekeraars) verstaan. 

Wijzigingen Handreiking financiering palliatieve zorg voor 2024

• Ziekenhuiszorg: het begrip hoofdbehandelaar is door de NZa aangepast naar beroepsbeoefenaar (die de poortfunctie uitvoert) verantwoordelijk voor de zorgvraag van de patiënt (H 1)
• TAPA$-experiment: extra looptijd (H 2.6) 
• TAPA$-experiment: nieuwe prestatie SCOP - telefonische consultatie (H 2.6)
• Experimenten alternatieve bekostiging (H 2.7)
• Duidelijkheid bekostiging hospicezorg (H 3)
• Hulpmiddelen in de thuissituatie bij verhuizing (H 4.4)
• Hulpmiddelen - Palliakit landelijk vergoed (H 4.4)

De actuele en opgeloste knelpunten voor het declareren van palliatieve zorg zijn in twee verschillende hoofdstukken verwerkt (6 en 7). 

Dankwoord 

Deze handreiking is evenals in eerdere jaren in nauwe samenwerking met veel partijen en betrokkenen tot stand gekomen. De gedeelde waarde is steeds dat zij allen de palliatieve zorg een warm hart toedragen. Onze dank gaat uit naar eenieder die betrokken is geweest. Vooral dankzij uw kennis en kunde is deze handreiking - ook voor 2024 weer - tot stand gekomen.

Achtergrond Handreiking financiering palliatieve zorg
Met het doel om knelpunten in de financiering van palliatieve zorg te verhelderen, heeft IKNL in 2017 een werkgroep van gemandateerde (medische) professionals, zorgadministrateurs en beleidsmedewerkers gevraagd om ervaring en kennis uit te wisselen en suggesties te doen voor verbetering. De rol van IKNL en Palliactief was specifiek gericht op het samenbrengen van de juiste (gemandateerde) professionals, om in samenspraak met het ministerie van VWS en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) de praktijk zo goed mogelijk te informeren over de mogelijkheden van financiering van palliatieve zorg volgens de geldende wet- en regelgeving in 2018. De Handreiking financiering palliatieve zorg 2018 was hier een weerslag van. In 2021 is in samenwerking met partijen in de kinderpalliatieve zorg informatie toegevoegd over financiering van palliatieve zorg voor kinderen. De handreiking is de afgelopen jaren jaarlijks herzien, in samenspraak met het ministerie van VWS en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) aan de hand van de geldende wet- en regelgeving voor palliatieve zorg. Ook deze herziene versie voor 2024 is in samenwerking met bovengenoemde partijen en vele andere betrokkenen onder verantwoordelijkheid van Stichting PZNL tot stand gekomen. 

De Handreiking financiering palliatieve zorg 2023 komt met deze handreiking per 1 januari 2024 te vervallen.