Tekening ´Dood en sterven´ (1370) door Guillaume de Digueleville

Deze tekening is afkomstig uit Le pèlerinage de la vie humaine, een rijk geïllustreerd en letterlijk handgeschreven manuscript. Het is in 1370 geschreven door de franse monnik en poëet Guillaume de Digulleville (1295 – na 1358).

Hij was een cisterciënser monnik in de Orde van Saint Benoît, afkomstig uit Normandië. Hij is beroemd geworden door drie lange gedichten over het thema ‘De mens als reiziger’.  Zijn werk werd tot eind zestiende eeuw gelezen. Het is veelvuldig gekopieerd en vertaald in het Nederlands, Duits, Engels, Spaans en Latijn. Het boek is o.a. te zien in het The Walters Art museum in Baltimore.

In het eerste deel, Le pèlerinage de la vie humaine, verhaalt hij in 13000 verzen hoe hij een visioen had na het lezen van de Roman de la Rose uit de twaalfde eeuw, waarin hij in een spirituele pelgrimstocht naar Jeruzalem geleid werd.

De tekening toont de dood als persoon, een gebruikelijke voorstelling in die tijd. Magere Hein, met een zwarte kap over het hoofd, komt met een zeis de ziel uit het lichaam van de stervende halen.

In de Middeleeuwen werd het leven niet verheerlijkt zoals vandaag. De dood was een mysterie, iets buiten het aards bestaan. De dood hoorde bij het leven en gaf er betekenis aan. Op een bepaald moment klopte Magere Hein met een knokige vinger op je schouder en kwam je halen. Ieder protest was zinloos, je moest meekomen, nu meteen. Deze opvatting staat diametraal tegenover de huidige trend waarin de dood niet alleen verklaard moet worden, maar als het even kan voorkomen of bestreden en toch zeker uitgesteld.

Deze illustratie vond ik in Homo Deus, een bestseller van de Israëlische professor Yuval Noah Harari. Het gaat over humanisme, als gevolg van de ontwikkeling van de mens op aarde, met een blik naar de toekomst.
 

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie april 2018. Alle e-pal-artikelen staan hier.