Tips en aandachtspunten voor cultuursensitieve voorlichting over palliatieve zorg

Voorlichting geven over palliatieve zorg vraagt altijd om zorgvuldigheid, zeker ook wanneer het gaat om mensen met een migratieachtergrond van buiten Europa, bijvoorbeeld van Marokkaanse of Turkse afkomst. Dan is extra aandacht voor culturele gevoeligheden essentieel.

In sommige gemeenschappen rust een taboe op het spreken over ziekte, sterven en de dood. Dit kan het aangaan van gesprekken over palliatieve zorg lastiger maken. Tegelijkertijd is het juist van groot belang dat ook mensen uit deze gemeenschappen toegang krijgen tot goede informatie en de ruimte voelen om hun waarden, wensen en behoeften kenbaar te maken.

Met dank aan Samira Laaboudi delen we enkele praktische tips en aandachtspunten die kunnen helpen bij de voorbereiding om voorlichtingsbijeenkomsten op een respectvolle, toegankelijke en cultuursensitieve manier te organiseren.

Wat kun je beter wél doen?

✅ Begin voorzichtig en laagdrempelig

• Gebruik woorden als zorg voor comfort, zorg om pijn en klachten te verlichten, zorg die mensen en hun familie ondersteunt als iemand ernstig ziek is. 
• Win het vertrouwen van de groep.
• Gebruik de Pharos film ‘In gesprek over leven en dood’. 
• Gebruik taalkaartjes en pictogrammen voor communicatie, zoals deze informatiekaarten over palliatieve zorg in verschillende talen van Pharos.

✅ Leg uit wat palliatieve zorg inhoudt 

• Benoem dat het gaat om kwaliteit van leven, niet alleen om het levenseinde. 
• Leg uit dat palliatieve zorg niet betekent dat iemand opgegeven wordt. Palliatieve zorg kan thuis plaatsvinden, in het ziekenhuis maar aan het einde van iemands leven ook in een hospice.
• Maak oogcontact met deelnemers.  

✅ Benadruk dat de familie een belangrijke rol houdt 

• Vertel dat palliatieve zorg juist sámen met familie wordt afgestemd, niet in plaats van familie. Want in veel migrantengezinnen is de zorgtaak van familie erg belangrijk.
• Benadruk dat familieleden ook vermoeid raken als ze zorg geven.  
• Hulp vragen mag in elke situatie bij palliatieve zorg, het maakt juist de verbinding groter met elkaar.   

✅ Gebruik eenvoudige, heldere taal 

• Vermijd medische of ingewikkelde termen. Gebruik concrete voorbeelden die herkenbaar zijn. 
• Overweeg waar mogelijk ook materiaal in de eigen taal (bijvoorbeeld Arabisch of Turks): Materialen om te gebruiken voor de organisatie van informatiebijeenkomsten maatschappelijke bewustwording.

✅ Laat ruimte voor emoties en vragen 

• Verlies en verdriet gaan samen en praten helpt  
• Houd rekening met het feit dat dit thema bij veel mensen gevoelig ligt en emoties kan oproepen. 
• Wees geduldig en luister goed, zonder te veel te willen “uitleggen” of overtuigen. 

 

Wat kun je beter níet doen? 

❌ Niet direct over de dood spreken 

• Introduceer het thema palliatieve zorg niet als “zorg rondom het sterven” of “de dood” dit kan afschrikken. 
• De dood is een groot taboe in veel migrantengemeenschappen. Vermijd te directe woorden als “sterven” of “doodgaan” bij de eerste kennismaking. 

❌ Niet alleen op medische aspecten focussen 

• Palliatieve zorg gaat niet alleen over medische behandelingen, maar ook over psychosociale, spirituele en emotionele ondersteuning. Vergeet dit niet te benoemen. 

❌ Niet aannemen dat iedereen hetzelfde wil 

• Er zijn veel verschillende persoonlijke en religieuze overtuigingen. Vraag liever wat belangrijk is voor de deelnemer of hun familie, in plaats van aan te nemen wat zij zouden willen. 

Aanvullende suggesties 

• Begin bijvoorbeeld met een korte, laagdrempelige animatie of filmpje dat uitlegt wat palliatieve zorg betekent. Hier een voorbeeld: Wat is palliatieve zorg? - YouTube
• Gebruik beeldmateriaal dat laat zien hoe mensen worden ondersteund en dat er aandacht is voor de familie. 
• Overweeg samenwerking met sleutelfiguren of vertrouwde gezichten uit de gemeenschap, zodat deelnemers zich veiliger voelen. 
  • Nodig een imam of islamitisch geestelijk verzorger uit om het thema bespreekbaar te maken binnen religieuze en spirituele kaders.
• Tips specifiek voor mensen met een islamitische achtergrond:
  • Gebruik verhalen, citaten of voorbeelden uit de islam over zorg, rust, overgave en het levenseinde.
  • Laat bijvoorbeeld een imam uitleggen dat pijnverlichting of comfortzorg toegestaan is binnen de islam

Stimuleringsregeling organiseren bijeenkomsten palliatieve zorg

Wil jij een voorlichtingsbijeenkomst organiseren waarin mensen stil kunnen staan bij wat belangrijk is op het moment dat je niet meer beter wordt? Goed nieuws: met de stimuleringsregeling kun je tot 16 september 2025 tot €500 subsidie aanvragen voor het organiseren van een voorlichtingsbijeenkomst over de laatste levensfase. Ga voor meer informatie en het aanvraagformulier naar de pagina Stimuleringsregeling organiseren bijeenkomsten palliatieve zorg 2025.    

Inspiratie

Wil je weten hoe Nazli Lale-Kahraman met haar bijeenkomsten verschil maakt? Lees dan het artikel: Maak palliatieve zorg bespreekbaar – met empathie, humor en respect. Nazli vertelt hoe waardevol het is om taboes te doorbreken in de eigen taal, op vertrouwde plekken en met oog voor cultuur en emoties. Haar laagdrempelige bijeenkomsten in buurthuizen, moskeeën en dagcentra geven ouderen en hun families inzicht, handvatten en de moed om het gesprek over de laatste levensfase aan te gaan.