Kerncijfers Vrijwilligers palliatieve terminale zorg

 

Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ) Nederland is de landelijke vereniging van organisaties die met vrijwilligers ondersteuning bieden in de laatste levensfase. VPTZ Nederland ondersteunt haar leden om met goed opgeleide vrijwilligers passende palliatieve zorg te bieden aan cliënten op de plek van voorkeur. De Associatie Hospicezorg Nederland (AHzN) maakt zich sterk voor hoogwaardige hospicezorg door gespecialiseerde zorgmedewerkers en vrijwilligers met een nadruk op kwaliteit, kennisopbouw en kennisverspreiding. Gezamenlijk ondersteunen VPTZ Nederland (207) en AHzN (40) 231 lidorganisaties¹. Thuis, in hospices² en binnen zorginstellingen bieden vrijwilligers tijd, aandacht en ondersteuning aan mensen in de laatste levensfase en hun naasten.

In 2024 zijn er:

• 14.242* vrijwilligers ingezet bij 231 aangesloten organisaties
• 17.860* cliënten ondersteund

Vrijwilligers en cliënten

Ondanks de maatschappelijke trend waarin het steeds moeilijker wordt om vrijwilligers te vinden en binden, waren voor beide koepels in totaal 14.242* vrijwilligers actief. 82% van de aangesloten organisaties beschikt hiermee over voldoende vrijwilligers.

Vrijwilligers van VPTZ en AHzN hebben in totaal 17.860* cliënten ondersteund. Dit is wederom een hoger aantal dan voorgaande jaren. Vooral in de hospices zijn meer cliënten opgenomen. De inzetten in de thuissituaties zijn nog niet op het niveau van voor corona, maar benaderen het eerdere niveau wel. Ten opzichte van vorig jaar zijn de thuisinzetten met 8% gestegen.

Vanaf 2023 is een stijging in de gerapporteerde aantallen zichtbaar, hetgeen mogelijk verklaard kan worden doordat de rapportage vanaf dat jaar is samengevoegd met die van de AHzN.

Inzet vrijwilligers

Vrijwilligers worden op diverse locaties ingezet voor de ondersteuning van cliënten en hun naasten. De meeste vrijwilligers worden ingezet in een hospice (73%). Een kleinere groep vrijwilligers wordt ingezet in de thuissituatie (19%) of zowel thuis als in het hospice (8%). Een vrijwilliger wordt gemiddeld 127 uur per jaar ingezet. Vrijwilligers hebben in totaal 1.590.820 uren besteed aan de directe zorg voor cliënten in 2023.

Vrijwilligers worden op diverse locaties ingezet voor de ondersteuning van cliënten en hun naasten. De meeste vrijwilligers worden ingezet in een hospice (78%). Een kleinere groep vrijwilligers wordt ingezet in de thuissituatie (16%) of zowel thuis als in het hospice (5%). Een vrijwilliger wordt gemiddeld 124 uur per jaar ingezet. Vrijwilligers hebben in totaal 1.642.542 uren besteed aan de directe zorg voor cliënten in 2024.

Er is sprake van een crisissituatie of -opname wanneer zorg thuis of een opname binnen 24 uur na aanmelding moet beginnen, of wanneer een hospice-opname noodzakelijk is in de avonduren of het weekend. Meer dan de helft van de hospices en 69% van de thuisorganisaties hebben crisisondersteuning of -opname geboden. Hoewel het voor cliënten en naasten fijn is dat een ondersteuning zo snel gestart kan worden in een crisissituatie, kan de ondersteuning waardevoller zijn wanneer deze eerder start, voordat er een crisis ontstaat.

Taken vrijwilliger

De taken van een vrijwilliger verschillen per organisatie. In de meeste hospices zijn overdag (en in een enkel geval ook ’s nachts) continu vrijwilligers aanwezig. In de thuissituatie is dit meestal niet het geval en wordt de inzet afgestemd op de behoefte van de cliënt. Nachtinzet is in thuissituaties en in zorginstellingen gebruikelijker dan in hospices.

De vrijwilligers verrichten geen medische taken of zwaar huishoudelijk werk, wel kunnen ze ondersteuning bieden bij verzorgende taken. De vrijwilligers kunnen taken overnemen van de mantelzorgers, zodat zij meer tijd voor zichzelf hebben of ’s nachts rustig kunnen slapen. Weten dat er iemand aanwezig is, kan de rust geven die op dat moment nodig is. Ook bieden de vrijwilligers een luisterend oor en emotionele ondersteuning.  

Naast het ondersteunen van cliënten en hun naasten, hebben vrijwilligers ook andere taken om de organisatie draaiende te houden. De lidorganisaties besteden gemiddeld 28 uur per week aan deze organisatorische taken, zoals fondsenwerving, administratie en tuinonderhoud.

Inzet per type organisatie

In hospices ontving een cliënt gemiddeld 137 uur zorg van een vrijwilliger. In thuissituaties (23 uur) en in zorginstellingen (25 uur) ligt dit aantal lager. In een bijna-thuis-huis (BTH) ontvangen cliënten gemiddeld 8 uur ondersteuning van een vrijwilliger per dag. In palliatieve units (PU) is dit gemiddeld 2 uur per dag, en in een High Care Hospice (HCH) 4 uur per dag.  De variatie in het aantal uren hangt samen met de aard van de ondersteuning en de verschillende organisatietypes. In BTH’s zijn vrijwilligers de constante factor en is de verpleging niet in alle gevallen 24/7 aanwezig. In hospices bieden vrijwilligers ondersteuning gedurende de dag en de avonddiensten, terwijl vrijwilligers in de thuissituatie dit een kleiner deel van de dag en niet altijd elke dag in de week doen. 

Voor het opstellen van deze pagina is informatie gebruikt van de registratierapportage 2024 van Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ) Nederland en Associatie Hospicezorg Nederland (AHzN).

Meer weten over vrijwilligers in de palliatieve terminale zorg? Bekijk dan de website van VPTZ Nederland  of de AHzN.

* Met een ster aangegeven getallen zijn geëxtrapoleerde getallen. VPTZ Nederland en AHzN zetten jaarlijks een vragenlijst uit onder de aangesloten organisaties. De respons op de vragenlijst van 2024 was 93%. Om vergelijkingen te kunnen maken met voorgaande jaren, worden de cijfers vanuit de responsgroep geëxtrapoleerd naar het totaal aantal organisaties. Hierbij is ook rekening gehouden met de verhouding tussen typen organisaties (gewogen extrapolatie).