‘Soms is het balanceren’

Corine Luiten volgt de post-hbo opleiding voor Palliatieve zorg verpleegkundige bij Hogeschool Saxion, waar inmiddels meer dan honderd zorgverleners zijn opgeleid. Samen met onderwijscoördinator Ingrid van Zuilekom vertelt ze over deze opleiding: ‘Palliatieve zorg is van ons allemaal en kom je overal tegen, waar je ook werkt.’

Corine Luiten (links) en Ingrid van Zuilekom: ‘Palliaweb is een belangrijke bron voor onderwijsmaterialen’

Zo’n tien jaar werkt Corine Luiten nu bij Buurtzorg Nederland in Winterswijk. Eerst als mbo-verpleegkundige in de wijk, en de laatste vier jaar als wijkverpleegkundige. Ze maakt deel uit van een verpleegtechnisch team en in de binnendienst ook van een palliatief team. In februari is ze, samen met zeventien medestudenten, begonnen met de eenjarige post-hbo opleiding voor palliatieve zorg verpleegkundige. Corine deed in dat jaar onder andere zelf onderzoek. ‘In mijn wijk zie ik vaak gebeuren dat thuiszorgcliënten ad hoc naar het ziekenhuis moeten. Dat moet anders kunnen, dacht ik. Maar dat moet ik wel met onderzoek kunnen staven. Ik heb een onderzoek en literatuurstudie opgezet met als centrale vraag: “Wat is het effect van Advance Care Planning, door verpleegkundigen in de thuiszorg, bij kwetsbare ouderen met hart- en long falen op het aantal ziekenhuisopnames?”

Corine: ‘Zie de mens en maak verbinding. Ga niet naar je cliënt met een bepaalde taak in je hoofd. Ga naar binnen, kijk wie je aantreft en probeer aan te sluiten bij wat iemand belangrijk vindt’

Olievlek

Ingrid van Zuilekom vult aan: ‘Alle opdrachten die de studenten krijgen, kunnen zij in de dagelijkse praktijk uitvoeren. Zodat de kennis en ervaring niet alleen in het hoofd van Corine blijft, maar ook kunt uitrollen in je team of binnen je organisatie. Op die manier creëer je een olievlek.’ Naast thema’s als onderzoek, redeneervaardigheden, kwaliteit van passende zorg en ethiek leren zij ook de deskundigheid van generalistische zorgverleners vergroten. Een van de opdrachten is het verzorgen van onderwijs voor het eigen team of organisatie. Corine: ‘Samen met een collega die ook deze opleiding doet, gaan we voor Buurtzorg een bijeenkomst houden over palliatieve zorg. We hebben een enquête rondgestuurd met de vraag wat collega’s zouden willen weten. Bijvoorbeeld: wanneer kun je het nog zelf en wanneer schakel je ons in. Als iemand een wond heeft, haal je er een wondverpleegkundige bij. Als iemand een infuus krijgt, schakel je een verpleegtechnische verpleegkundige in. Maar wanneer roep je de palliatieve zorg verpleegkundige erbij? Soms is dat balanceren.’

Ingrid: ‘Waardeer als zorginstelling de inzet van de palliatieve zorg verpleegkundige en zorg dat deze goed tot haar recht komt in de organisatie. Maak er geen domeinstrijd van, palliatieve zorg verlenen doen we immers allemaal’

Een belangrijke bron

Voor het lesmateriaal maakt Ingrid vooral gebruik van het Profiel Palliatieve zorg Verpleegkundige  als onderlegger voor het curriculum met EPA-beschrijving. ‘Via Palliaweb en PZNL houd ik actuele ontwikkelingen en publicaties bij, zoals factsheets en richtlijnen. Daarnaast gebruiken we verschillende databases zoals PubMed, voor wetenschappelijke onderzoeken en publicaties, vooral bij de leerlijn EBP. Palliaweb is een belangrijke bron voor onderwijsmaterialen, volgens het brengen-halen principe. We bieden bij Saxion bijvoorbeeld veel lessen aan op basis van de methode Besluitvorming palliatief redeneren. Ook hulpmiddelen voor gesprekvoering of een infographic over de surprise question halen we bij Palliaweb vandaan.’ Corine vult aan: ‘Het is de website die ik het vaakst bezoek. In mijn opleiding, maar ook in de praktijk, als ik bijvoorbeeld een richtlijn wil raadplegen om een collega te kunnen adviseren.’

Ingrid: ‘Loop als docent af en toe mee in de praktijk. En doe actief mee aan onderzoek of het schrijven van een publicatie. Zo sluiten de elementen van de driehoek onderzoek-werkveld-onderwijs naadloos op elkaar aan’

Handelingsverlegenheid

Corine is al vanaf het begin van haar carrière - ze begon als verzorgende IG - geïnteresseerd in palliatieve zorg. ‘Het zit in mijn natuur. Ik vind het heel fijn om verbinding te maken met mensen. Als ik ergens binnenkom, peil ik eerst of mijn cliënt überhaupt wel zin heeft in waar ik voor kom, wat er in de planning staat. Ik vind het belangrijk om breder te kijken dan afvinklijstjes afwerken, want dat kan iedereen. Palliatieve zorg draait voor mij om hoe je binnenkomt, of je oog hebt voor familie, voor hoe heftig het is wat daar gebeurt.’ Ingrid, die ervaring heeft als oncologieverpleegkundige, merkte ook dat er binnen dit vakgebied handelingsverlegenheid was om te praten over wensen, keuzes en behoeften. ‘Ik miste dat aan mensen werd gevraagd: wat wil je? Hoe zie je de nabije toekomst voor je? Weet je wat deze behandeling inhoudt en wat het voor je betekent? Ik gaf in die tijd al onderwijs, en ben dat steeds vaker gaan doen. Ik vind het ontzettend belangrijk dat zorgverleners alle opties met een patiënt bespreken en naar de context van de patiënt kijken, waarbij die patiënt het idee heeft: Ik heb een keuze, en die keuze maak ik met de mensen om me heen die daar wat zinnigs over kunnen zeggen. Als projectleider van “Voorbij de generalist” (binnen het programma O2PZ ) houd ik me naast het geven van onderwijs, bezig met het opstellen van profielen voor specialistische expertise palliatieve zorg, op alle niveaus. Ik vind het belangrijk dat ik op die manier een steentje kan bijdragen.’