Factsheet knelpunteninventarisatie Misselijkheid en braken in de palliatieve zorg
169 zorgverleners hebben de knelpuntenenquête rondom de richtlijn Misselijkheid en braken in de palliatieve fase ingevuld. Hieruit blijkt o.a. dat ze voedingsadvies missen bij of ter preventie van misselijkheid en braken. Het meest gekozen knelpunt is ‘De keuze voor medicatie bij de behandeling van misselijkheid en braken in de palliatieve fase’ op de voet gevolgd door ‘Het zoeken naar de oorzaak van de misselijkheid in relatie tot belastbaarheid en levensduur patiënt.’
Aanleiding herziening
De huidige richtlijn Misselijkheid en braken in de palliatieve fase is inmiddels ruim 10 jaar oud. Daarom is vorig jaar een werkgroep van artsen, verpleegkundigen en een diëtist gestart met een herziening van deze richtlijn. Met een nieuwe richtlijn is er meer aansluiting bij de huidige behandelingen en mogelijkheden. In de zomer van 2024 is een knelpuntenenquête verspreid via de betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen en LinkedIn. In deze enquête hebben zorgverleners, die te maken krijgen met patiënten in de palliatieve fase, aangegeven welke knelpunten zij in de praktijk ervaren bij misselijkheid en braken.
Respondenten
De 169 respondenten vertegenwoordig o.a. de volgende beroepsgroepen: huisarts, verpleegkundig specialist en specialist ouderengeneeskunde. De respondenten zijn met name werkzaam in de wijkverpleging (23 %), het ziekenhuis (21 %), het verzorgingshuis/verpleeghuis (17 %) of het hospice (13%). Van de respondenten is 46 % ook consulent palliatieve zorg, kaderarts palliatieve zorg, verpleegkundige palliatieve zorg of hospiceverpleegkundige.
Het merendeel van de respondenten (51 %) heeft het afgelopen jaar minimaal 5 patiënten met misselijkheid en braken in de palliatieve fase gezien. Van de respondenten gaf 84 % aan de richtlijn Misselijkheid en braken te raadplegen. Daarvan gaf 16 % aan bepaalde onderwerpen in de huidige richtlijn te missen.
Knelpunten
Zorgverleners lieten via de enquête weten de volgende punten in de huidige richtlijn te hebben ervaren als gemist en/of als knelpunt:
- voedingsadvies bij of ter preventie van misselijkheid en braken;
- misselijkheid en braken als gevolg van chemotherapie;
- de oorzaak van de misselijkheid in relatie met de werking van het middel: welk middel kies je om welke reden en welke middelen kun je wel of juist niet combineren?
De respondenten kregen dertien knelpunten voorgelegd. Hieruit selecteerden ze de vijf grootste knelpunten in de zorg voor patiënten met misselijkheid en braken in de palliatieve fase. Het meest gekozen knelpunt is: ‘De keuze voor medicatie bij de behandeling van misselijkheid en braken in de palliatieve fase’
Aanvullende knelpunten
De respondenten hebben ook aanvullende knelpunten benoemd. Eén van de respondenten geeft aan: ‘Ik vind het ondanks de uitleg die er staat toch nog ingewikkeld om de juiste oorzaak voor de misselijkheid te vinden met de beperkte diagnostiek in het verpleeghuis en daardoor ook de juiste behandeling te kiezen rekening houdende met de levensduur van de patiënt.’
Vervolg
Aan de hand van de resultaten worden de volgende onderwerpen beschreven in de nieuwe richtlijn:
- preventie van misselijkheid en braken als gevolg van chemotherapie;
- niet-medicamenteuze en voedingsinterventies bij misselijkheid en braken;
- medicamenteuze interventies bij misselijkheid en braken;
- combinatie van medicatie bij de behandeling van patiënten met misselijkheid en braken die met een anti-emeticum worden behandeld en onvoldoende reageren;
- de oorzaak van de misselijkheid in relatie tot belastbaarheid en levensduur van de patiënt;
- het bespreken van dilemma’s rondom eten en drinken met patiënten en dierbaren en hun naasten in de palliatieve fase.
Richtlijnontwikkeling
De richtlijnwerkgroep gaat de knelpunten beantwoorden op basis van systematisch literatuuronderzoek over misselijkheid en braken en hun ervaringen in de praktijk. De verwachting is dat de richtlijn eind 2025 gereed is.