Virtual Reality als Pijnverlichting bij Kankerpatiënten 

Samenvatting

Inleiding

Virtual Reality (VR) kan gebruikt worden als afleiding. VR wordt door computertechniek gemaakt. Het is een schijnwerkelijkheid die gevormd wordt door meerdere zintuigen te prikkelen, in het algemeen door beeld en geluid. Daardoor wordt de gebruiker als het ware ondergedompeld in een andere wereld, een nabootsing van een realistische situatie. VR kent interactieve mogelijkheden zodat de gebruiker de werkelijkheid zelf kan beïnvloeden. VR heeft zijn nut reeds bewezen als pijnbehandeling tijdens pijnlijke ingrepen en bij chronische nek- en rugpijn. Het pijnstillende effect van VR kan worden verklaard doordat de gebruiker zodanig onderdeel wordt van de aangeboden realiteit en zoveel ontspanning en afleiding ervaart dat zijn pijnperceptie tijdelijk uitgeschakeld wordt. 

Dit onderzoek

Dit kwalitatieve onderzoek bouwt voort op een randomized controlled trial (RCT) waarbij bij 128 patiënten met pijn bij kanker, die opgenomen waren in een academisch ziekenhuis in Washington DC, het effect van VR op pijn werd gemeten. Het effect van tien minuten intensieve VR werd daarbij vergeleken met tien minuten ‘tweedimensionale afleiding’. Direct na de interventie bleken bij de VR-groep de pijn en het algehele lijden significant meer afgenomen te zijn dan bij de ‘tweedimensionale’ groep. Dit kwalitatieve onderzoek beoogt de ervaringen en voorkeuren te beschrijven van een subgroep van de patiënten uit de VR-groep van de RCT. 

Methode

Aan twaalf van de deelnemers aan de VR-groep van de RCT werd gevraagd naar hun ervaringen met VR. 

Resultaten

De deelnemers waren allemaal zeer positief over hun ervaring. De meesten beschreven dat ze een blij, gelukkig gevoel hadden en vergeten waren dat ze in een ziekenhuis waren en pijn hadden. ‘Ik was in mijn eigen wereld.’ En: ‘Ik voelde niet dat ik pijn had, hoewel ik pijn had’. De patiënten vonden het prettig dat ze zelf verschillende virtuele omgevingen konden kiezen. Ze waren blij met de levensechtheid van de beelden en geluiden. De grootste ontspanning werd ervaren bij beelden die associaties opriepen aan thuis, de natuur, familie en vrienden. ‘Het geluid van de oceaan en van vogels was als een meditatieve reis naar mijn jeugd.’ Er waren weinig negatieve ervaringen. Die betroffen bijvoorbeeld het bedieningsgemak van het apparaat.  

Discussie\De optimale vorm, frequentie en duur van de interventie zijn nog onbekend. Ook moet nog onderzocht worden of VR behalve pijn ook andere symptomen kan verlichten. De deelnemers hadden vooral baat bij scenes in de natuur, vooral op het strand en in de zee. Ze vonden het belangrijk dat ze zelf de scenes konden kiezen en het apparaat zelf konden bedienen. Het is belangrijk in de toekomst onderzoek te doen of het effect van VR bij herhaalde of langdurige toepassing afneemt, dus of er gewenning aan deze methode optreedt.

Conclusie

De deelnemers waren enthousiast over VR als middel om pijn te bestrijden. Ze hadden een voorkeur voor beelden en geluiden uit de natuur, met name van kust en strand. 

Commentaar

Afleiding is al lang bekend als een effectief middel om symptomen, met name pijn, te bestrijden. Gestructureerde, intensieve, op de persoon toegespitste afleiding in de vorm van VR lijkt me een uitstekende manier om afleiding te bieden. Een interessante ontwikkeling, die nadere uitwerking verdient. 

Marjan Oortman, huisarts en kaderarts palliatieve zorg

Groninger, et al: "A Qualitative Inquiry of Patients Using Virtual Reality to Mitigate Cancer Pain." American Journal of Hospice & Palliative Medicine 2025, Vol. 0(0) 1-6. DOI: 10.1177/10499091241312685

Lees ook: Symptoomverlichting door de inzet van virtual reality: mogelijk een persoonlijke optie 

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie maart 2025. Bekijk alle e-pal-artikelen.