Slaap en slaapproblemen in de palliatieve fase vragen om gerichte aandacht

Samenvatting

Slaapproblemen, in verschillende vormen, komen regelmatig voor bij mensen in de palliatieve fase. Dit heeft negatieve effecten op de kwaliteit van leven. Slaapproblemen worden door patiënten zelf en door professionals niet altijd voldoende herkend. Het structureel uitvragen en monitoren door professionals is daarom van belang in de palliatieve zorg. Evenals de kennis en inzet van professionals van niet-medicamenteuze of medicamenteuze interventies ter verbetering van slaap.

Inleiding

Slaapproblemen zijn symptomen in de palliatieve fase die, veelal ook door patiënten zelf, onderbelicht blijven en daarmee niet aangepakt worden. Terwijl ze grote impact hebben op de kwaliteit van leven in de laatste levensfase. Tegelijkertijd kunnen slaapproblemen in deze fase verschillende oorzaken hebben, samenhangen met andere symptomen in alle domeinen of bijvoorbeeld gerelateerd zijn aan gebruikte medicatie. 

Opzet onderzoek/Methoden 

Deze verkennende studie heeft data verzameld middels een anonieme digitale vragenlijst, ingevuld door 54 professionals in Nieuw-Zeeland en Australië. Het onderzoek richt zich op de kennis en het bewustzijn van en de praktische werkwijze op het gebied van slaapproblematiek bij hun palliatieve patiënten.

Resultaten

De meerderheid van de respondenten, meer dan 70 procent, heeft aandacht voor slaapproblemen en zet zijn algemene kennis van symptoommanagement op dit gebied in. Specifieke gevalideerde meetinstrumenten voor slaapproblemen, gebruiken zij niet. Tegelijkertijd geeft een deel ook aan dat andere urgente symptomen soms prioriteit hebben of dat het henzelf aan specifieke kennis en vaardigheden ontbreekt op dit gebied. Deze beperking komt ook terug in de geboden mogelijke interventies: eventuele doorverwijzing, verschillende niet-medicamenteuze en de medicamenteuze opties.

Conclusie

Deze kleine studie toont dat de meerderheid van de deelnemende professionals aandacht heeft voor slaapproblemen, de impact en de aanpak hiervan. Dit is positief omdat de kwaliteit van leven in de palliatieve fase hiermee sterk kan worden beïnvloed. Daarnaast geeft het weer dat hiervoor ontwikkelde specifieke meetinstrumenten niet worden gebruikt en dat de kennis over verschillende interventies nog te beperkt is.

Commentaar

Deze studie geeft goed weer dat slaapproblemen veelvoorkomend zijn in de palliatieve fase en dat daar niet altijd voldoende specifieke aandacht voor is, zowel bij patiënten zelf als bij professionals. Deze aandacht verdient het wel omdat de impact op kwaliteit van leven groot is. Slaapproblemen kunnen in deze fase verschillende oorzaken hebben en kennen samenhang met meerdere factoren. Dit vraagt goede signalering, analyse en een gedegen keuze uit verschillende oplossingsrichtingen of interventies. Gebruik van het USD-4D of de Lastmeter is een goed hulpmiddel waarin slaap ook uitgebreid aandacht krijgt.

Josine Engels, coördinator Hospice de Liefde; Trainer en rouwbegeleider Josine’s Care

Over deze publicatie

Jeon Megan S. et al. Assessment and management of sleep disturbance in palliative care settings (niet openbaar). J Palliat Med. XX, no.XX (2024): 1-7. doi: 10.1089/jpm.2023.0537

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie juni 2024. Alle e-pal-artikelen staan hier