De meerwaarde van het stellen van een dubbele surprise question

Introductie

De oorspronkelijke surprise question (´Zou het mij verbazen als deze patiënt binnen de komende twaalf maanden komt te overlijden?´) wordt veel gebruikt om palliatieve patiënten te identificeren. Uit onderzoek blijkt dat de surprise question slecht tot matig presteert als instrument om overlijden te voorspellen. 

Daarom is een aanvullende surprise question geïntroduceerd: ´Zou het mij verbazen als deze patiënt na twaalf maanden nog in leven is?´. Deze vraag wordt gesteld als de oorspronkelijke surprise question met ‘nee’ is beantwoord. De combinatie van deze twee vragen heet de dubbele surprise question. 

Dit onderzoek kijkt hoe nauwkeurig de dubbele surprise question de levensverwachting en palliatieve zorgbehoefte bij poliklinische patiënten met kanker kan voorspellen.

Methodiek  

Twaalf oncologen zijn gevraagd de dubbele surprise question vast te leggen voor alle patiënten waarmee ze die dag een poliklinische afspraak hadden. In totaal zijn de antwoorden van 379 patiënten meegenomen in het onderzoek. Een jaar later werden deze antwoorden vergeleken met data uit de patiëntendossiers. 

Tijdens de analyse werd de studiepopulatie in groepen ingedeeld, afhangend van de antwoorden op de oorspronkelijke- en aanvullende surprise question. Bij 191 patiënten werd de oorspronkelijke surprise question met ‘ja’ beantwoord (groep 1: 'verbaasd als overleden’). Bij 188 patiënten met ‘nee’ en werd de aanvullende surprise question gesteld. Bij 105 patiënten werd de aanvullende surprise question met ‘nee’ beantwoord (groep 2a: ‘niet verbaasd als overleden en niet verbaasd als in leven’). Bij 83 patiënten met ‘ja’ (groep 2b: ‘verbaasd als in leven').  

Met statistische analyses is de éénjaars overlevingskans per groep vastgesteld en met elkaar vergeleken. Vervolgens is gekeken hoe nauwkeurig de oorspronkelijke en de dubbele surprise question het overlijden hebben voorspeld.

Resultaten  

 Na één jaar waren de volgende patiënten nog in leven: 

• Groep 1 (‘verbaasd als overleden’) nog 92,1% in leven 
• Groep 2a (‘niet verbaasd als overleden en niet verbaasd als in leven’) nog 60% in leven 
• Groep 2b (‘verbaasd als in leven’) nog 26,5% in leven 

De dubbele surprise question voorspelde voor 74% van de patiënten correct dat zij in hun laatste levensjaar zaten, terwijl de oorspronkelijke surprise question dit voor 55% van de patiënten correct voorspelde. 

Conclusie/aanbevelingen 

De dubbele surprise question lijkt een veelbelovend instrument om poliklinische patiënten met kanker met een risico op overlijden, en daardoor met een palliatieve zorgbehoefte, beter te identificeren. Het onderzoek laat echter ook zien dat 48,3% van de patiënten die binnen twaalf maanden waren overleden niet als dusdanig waren geïdentificeerd. Daarom pleiten de onderzoekers niet voor het gebruik van de dubbele surprise question in de dagelijkse zorgpraktijk. De kracht van de dubbele surprise question zit volgens hen in het vermogen om de drie hierboven genoemde patiëntengroepen (groep 1, 2a en 2b) met een verhoogd risico om binnen een jaar te overlijden en daardoor met verhoogde palliatieve zorg behoeftes te onderscheiden. 

De onderzoekers adviseren om palliatieve zorg op te starten bij oncologische patiënten uit groep 2b. Patiënten uit groep 2a moeten actief worden gemonitord om de kans om palliatieve zorgbehoeften bij patiënten te missen zo klein mogelijk te houden. 

Relevantie voor praktijk

• De dubbele surprise question kan gebruikt worden om de drie patiëntengroepen te identificeren 
• Start palliatieve zorg bij patiënten uit groep 2b 
• Zorg voor actieve monitoring van patiënten uit groep 2a voor mogelijke palliatieve zorgbehoeften 

Naar de publicatie

Ermers, D.J.M. et al (2021). Timely identification of patients in need of palliative care using the Double Surprise Question: A prospective study on outpatients with cancer. Palliative Medicine, 35(3), 592-602. 

Markering

Op basis van wensen en doelen van patiënten in de palliatieve fase zijn in het Kwaliteitskader Palliatieve Zorg Nederland acht essenties geformuleerd. Door invulling te geven aan deze essenties wordt optimaal aandacht geschonken aan de belangrijkste waarden, wensen en behoeften van patiënten.

Dit onderzoek ligt in lijn met de essentie Markering. Om ervoor te zorgen dat de waarden, wensen en behoeften van de patiënt bekend zijn, is het van belang de start van de palliatieve fase, en daarmee van de palliatieve zorg, te markeren. 

Je vindt de acht essenties hier.