Combinatie van oxycodon met naloxon: ook bij kanker een goede keuze

Samenvatting onderzoek

Inleiding

Oxycodon is een opioïd dat bij ernstige pijn vaak gebruikt wordt. Het analgetisch effect wordt bereikt door zijn werking als mu-receptor-agonist in het centrale zenuwstelsel. Oxycodon hecht zich echter ook aan mu-receptoren in het maagdarmkanaal, waardoor de peristaltiek onderdrukt wordt. Het veroorzaakt daardoor obstipatie bij 90 procent van de patiënten. 

Naloxon is een competitieve mu-receptorantagonist met een grotere affiniteit voor de mu-receptor dan oxycodon. Door het grote first pass-effect in de lever is er slechts 2% systemische beschikbaarheid. Bij orale toediening blokkeert het dus wel mu-receptoren in de darm maar niet in het centrale zenuwstelsel. Daardoor vermindert het de door oxycodon veroorzaakte obstipatie zonder de centrale pijnstilling te beïnvloeden. Bij een ernstig gestoorde leverfunctie kan de centrale werking toenemen. 
Eerder onderzoek naar het effect van een combinatie van oxycodon met gereguleerde afgifte en naloxon met gereguleerde afgifte werd voornamelijk bij patiënten met pijn door een benigne oorzaak verricht. Om te beoordelen of de effecten bij patiënten met pijn bij kanker hetzelfde zijn was een nieuwe randomised controlled trial (RCT) nodig. 

Dit onderzoek

In dit Australische onderzoek werden twee preparaten met elkaar vergeleken: oxycodon met gereguleerde afgifte (OX) en een combinatie van OX met naloxon met gereguleerde afgifte (OXN) in een verhouding van 2:1. Het eerste doel van dit onderzoek was het aantonen dat bij patiënten met pijn bij kanker het analgetisch effect van OXN minstens even goed is als het analgetisch effect van OX (non-inferioriteit). Het tweede doel was het aantonen dat bij pijn door kanker bij het gebruik van OXN minder obstipatie voorkomt dan bij OX (superioriteit). 

Methode

Het betreft een multicentrische open-label RCT bij patiënten met gevorderde kanker, een pijnscore van minstens 4, een indicatie voor behandeling met OX (à 20-160 mg/dag), een adequate nier- en leverfunctie en een levensverwachting van minstens twaalf weken. Het onderzoek duurde vijf weken. Ten gevolge van de covid-19-pandemie konden slechts 37 patiënten deelnemen. Pijn werd gemeten met de brief pain inventory (BPI-SF), obstipatie met de Bowel Function Index (BFI). 
De metingen werden vier keer gedaan, in weken 0, 1, 3 en 5. Non-inferioriteit werd gedefinieerd als gemiddeld maximaal 1 punt verschil op de pijnscore ten gunste van OX. De patiënten mochten naast de studiemedicatie andere pijnmedicatie, bijvoorbeeld tegen doorbraakpijn, gebruiken, evenals andere laxantia. Dit werd bijgehouden door de onderzoekers. 

Resultaten

De samenstelling van de twee groepen was vergelijkbaar. In week 5 was de pijnscore in de OXN-groep gemiddeld 1,5 punten lager dan in de OX-groep. Hiermee werd ruimschoots aangetoond dat OXN niet inferieur is aan OX. Obstipatie was duidelijk minder bij de OXN-patiënten: de BFI-index was significant lager dan in de OX-groep. De totale opioïd-inname, dus studiegeneesmiddel plus rescue-opioïden, was lager in de OXN-arm. Bovendien waren daar veel minder bijwerkingen dan in de OX-groep (8 versus 25), vooral minder gastro-intestinale klachten. Het laxantiagebruik verschilde niet significant. De totale opioïd-inname was lager in de OXN-groep.
Discussie:
Ondanks de beperkte patiëntaantallen en de korte duur van de studie was het mogelijk beide doelen te bereiken. Dat in de OXN-groep zelfs betere pijnscores behaald werden en minder extra pijnmedicatie nodig was, was een onverwachte uitkomst. 

Conclusie

Het analgetisch effect van OXN is niet inferieur aan dat van OX. OXN is superieur ten aanzien van de bijwerking obstipatie. 

Commentaar

Dat naloxon de door oxycodon veroorzaakte obstipatie ook bij patiënten met pijn bij kanker tegengaat, is geen verrassing. Het is jammer dat de onderzoekers OXN niet met OX plus een gebruikelijk laxans vergeleken hebben, dat had ons veel bruikbaardere informatie opgeleverd. De combinatie van oxycodon met naloxon wordt immers heel weinig voorgeschreven, omdat we meestal uitkomen met de gebruikelijke laxantia. Ook is het jammer dat dit onderzoek niet dubbelblind is uitgevoerd.
Marjan Oortman, huisarts en kaderarts palliatieve zorg

Wong et al., “Oxycodon/naloxon PR versus oxycodone PR in advanced cancer: A multi-centre randomised trial (ENhANCE trial),” Palliative Medicine 2025, Vol. 39(9) 999-1009.DOI: 10.1177/02692163251362563

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie december 2025. Alle e-pal-artikelen staan hier.