Bijeenkomst voor Marokkaanse vrouwen: 'Er is ruimte voor een traan, maar er moet ook ruimte voor gezelligheid zijn' 

Vanuit de Stimuleringsregeling Bijeenkomsten Palliatieve Zorg worden tal van bijeenkomsten gehouden, voor diverse groepen burgers. Annemiek Tuinhof De Moed, manager Netwerk Utrecht Zorg Ouderen (NUZO), en Habiba Chrifi-Hammoudi (foto 1), projectleider/adviseur Inclusieve Mantelzorg & Dementie bij Mantelzorg Utrecht, waren betrokken bij bijeenkomsten voor specifieke doelgroepen, waaronder Marokkaanse vrouwen. 'Een persoonlijke benadering is daarbij een belangrijke vereiste', zegt Chrifi-Hammoudi.

Op één van de bijeenkomsten die Chrifi-Hammoudi leidde, begon ze dan ook met een persoonlijk verhaal. Over haar moeder die aan de gevolgen van darmkanker overleed. En over haar vader die longfibrose heeft. 'Begin je met je eigen verhaal, dan worden je bezoekers ook open', is haar ervaring

'Het applaus kwam' 

Dat gebeurt zeker als het eerste schaap over de dam is, zo is de ervaring van Chrifi-Hammoudi. Want openlijk spreken over verlieservaringen, en daarbij ook emoties tonen, is geen vanzelfsprekendheid in Marokkaanse kringen. 'Daarom heb ik de eerste vrouw, die na mijn introductie over haar ervaringen vertelde, in het zonnetje gezet. Ik zei tegen de groep deelnemers dat we voor haar zouden moeten klappen. Omdat ze haar verhaal durfde te delen. Het applaus kwam. En daarmee was het ijs gebroken. Er kwamen daarna vele persoonlijke verhalen los.' 

En ja, er werd volop gehuild, voegt ze toe. 'Maar dat moet je gewoon laten gebeuren. De behoefte om dergelijke verhalen met elkaar te delen is groot. Mensen vinden het fijn dat daarvoor ruimte is.' 

Bewuste keuze 

Het was een bewuste keuze van het Netwerk Utrecht Zorg Ouderen om de stimuleringsgelden van het Nationaal Programma Palliatieve Zorg II in te zetten voor bijeenkomsten voor niet-westerse migranten, geeft Tuinhof De Moed aan. NUZO faciliteerde onder meer een bijeenkomst voor hindoestaanse ouderen, maar ook deze, voor Marokkaanse vrouwen. 'De overeenkomst daarbij is dat het groepen burgers zijn die gemiddeld genomen nóg minder geneigd zijn over palliatieve zorg, of daaraan te verbinden onderwerpen, met elkaar in gesprek te gaan.' 

Dat de bijeenkomsten voor niet-westerse migranten in een behoefte voorzien is meer dan duidelijk. De bijeenkomst die Chrifi-Hammoudi in de Utrechtse wijk Overvecht hield, had zo’n 35 deelnemers, in leeftijd variërend van 55 tot 85 jaar. Maar, er hadden er zich een kleine honderd mensen aangemeld. 'Een groot deel van hen hebben we dus moeten teleurstellen.' 

Een hapje en een drankje 

De bijeenkomst wordt overigens niet als een informatiebijeenkomst over palliatieve zorg aangekondigd. Het wordt wat algemener gehouden: dat het een bijeenkomst is waarin ruimte is om met elkaar in gesprek te gaan over de gezondheidszorg. En: in de uitnodiging is prominente aandacht voor de aanwezigheid van een hapje en een drankje. 

'Dat hoort bij het succes', zegt Chrifi-Hammoudi. 'Er is ruimte voor een traan, maar er moet ook ruimte voor gezelligheid zijn. Dus we regelen muziek, we regelen eten. Zo zorgen we er ook voor dat niemand in grote zwaarmoedigheid de bijeenkomst verlaat.' 

Beroerde diagnose of prognose 

Hoewel er eerst gedacht was dat men voor de inhoud van de avond de beschikbare PowerPoint van de Weet u wat u wilt-bijeenkomsten zou gebruiken, bleek dat in de praktijk onmogelijk. Aan één of twee filmpjes met een dilemma erop heeft men genoeg om het informatieve deel van de bijeenkomst te vullen. 'We gebruiken bijvoorbeeld het filmpje waarin de vraag centraal staat of je een beroerde diagnose of prognose wel of niet aan de patiënt meedeelt. De meningen zijn daarover sterk verdeeld. De ene zei: ‘Nee, ik zou niet willen dat een dokter dat tegen mijn vader zei. Want dan is er geen hoop meer.’ Maar een ander zei: ‘Ja, dat moeten we wel vertellen, want anders kan hij niet op een goede manier afscheid nemen.'

Begrafenis in Nederland 

Een andere vraag die veel discussie opriep was de vraag over de begrafenis: vindt die in Nederland plaats, of willen mensen na hun overlijden in Marokko begraven worden? Ook daarover liepen de meningen uiteen: van ‘Natuurlijk kies ik voor een begrafenis in Nederland, want mijn kinderen wonen hier’ tot ‘Ik wil per se terug naar het land waar ik geboren ben’. 

'Het mooie van zo’n bijeenkomst is dat mensen verschillende meningen horen', zegt Chrifi-Hammoudi. 'Het zet ze aan het denken.' Tuinhof de Moed en Chrifi-Hammoudi willen in 2025 dan ook graag opnieuw een aantal bijeenkomsten in Utrecht gaan organiseren.