Peiling: professionals extra alert op begin palliatieve fase bij kwetsbare ouderen en bij toename van symptoomlast

Wat zijn de ervaringen, kennis en opvattingen van professionals die werken met mensen in de palliatieve levensfase in het sociaal domein en het zorgdomein? Begin 2024 gaven bijna 2.500 professionals hun mening. Wat valt op in deze peiling? 

Ervaren deskundigheid 

De respondenten hebben een brede basiskennis over palliatieve en terminale zorg. Deze uitkomst is enigszins te verwachten omdat de peiling is uitgevoerd onder professionals die werken met mensen in de palliatieve levensfase. 

De bevindingen suggereren dat de professionals over het algemeen een hoog niveau van zelfvertrouwen hebben als het gaat om het bieden van zorg in de palliatieve levensfase. Een meerderheid (90%) voelt zich bekwaam in het voeren van gesprekken met mensen in deze fase, en 85% geeft aan zichzelf voldoende bekwaam te vinden om zorg te verlenen in de palliatieve fase.  

Toch voelt de helft van de professionals zich minder deskundig op het gebied van markering en proactieve zorgplanning. Dit onderstreept het belang van training en ondersteuning, vooral in deze specifieke onderdelen van palliatieve zorg. De meeste professionals die zich niet bekwaam voelen, schakelen de hulp in van deskundige collega’s wanneer dat nodig is. Dit wijst op een cultuur van samenwerking en het benutten van beschikbare expertise, wat essentieel is voor het waarborgen van hoogwaardige zorg in complexe situaties. 

Markering en proactieve zorgplanning 

Professionals geven vooral aan extra alert te zijn op het aanbreken van de palliatieve fase bij kwetsbare ouderen, bij toename van symptoomlast en na het vaststellen van ziekteprogressie tijdens de laatste ziektegerichte behandelmogelijkheid.  

Zij voeren regelmatig, zo niet wekelijks, gesprekken met mensen in de palliatieve levensfase. Professionals hechten aan communicatie in deze fase van zorg. Het starten met het gesprek bij veranderingen in de situatie, maakt het mogelijk op het juiste moment de zorg en ondersteuning te kunnen aanpassen aan de veranderende behoeften van de patiënt.  

In deze gesprekken komen ook de behandelwensen en -grenzen, het proces van samen beslissen, en de wensen van mantelzorgers en naasten aan bod. Consistentie in de zorgverlening vraagt wel om betere coördinatie en samenwerking binnen zorgnetwerken. 

Meer bewustwording in samenleving nodig 

Hoewel in de afgelopen jaren er aanzienlijk meer aandacht is gegeven aan palliatieve zorg, vindt driekwart van de professionals echter dat er meer bewustwording moet komen in de samenleving over het feit dat het leven eindig is. Dit suggereert een behoefte aan een bredere maatschappelijke dialoog over sterfelijkheid en de rol van palliatieve zorg, wat cruciaal is voor het tijdig starten van passende zorg.  

Zorgen over gevolgen van toenemende specialisatie in de zorg 

Meer dan de helft van de professionals is van mening dat de toenemende specialisatie in de zorg kan leiden tot overbehandeling in de laatste levensfase. Maar een klein deel van de respondenten is van mening dat huisartsen goed overzicht hebben over de zorg die hun patiënten ontvangen (19%). Van de huisartsen zelf vindt 48% dat ze een goed overzicht hebben over welke zorg hun patiënten krijgen, terwijl slechts 16% van de verpleegkundigen het met deze stelling eens is. 

Gebruik van (meet)instrumenten voor markering en proactieve zorgplanning 

Ongeveer driekwart van de professionals geeft aan bekend te zijn met de (meet)instrumenten en hulpmiddelen voor markering en ondersteuning bij proactieve zorgplanning. Meetinstrumenten kunnen helpen om problemen en zorgen van mensen in de palliatieve fase systematisch te signaleren, monitoren, verdiepen en diagnosticeren.  

De meest bekende meetinstrumenten zijn de surprise question (voor markering) en de richtlijn proactieve zorgplanning (voor ondersteuning bij proactieve zorgplanning). Toch maakt maar de helft van de professionals die bekend zijn met de meetinstrumenten, er regelmatig gebruik van. Inzicht in waarom meetinstrumenten niet worden gebruikt, kan ondersteunend zijn bij het verbeteren van het gebruik. 

Meer informatie 

• rapport Peiling palliatieve zorg professionals, 2024 
• factsheet Peiling palliatieve zorg onder professionals, 2024
• lees meer over de Peilingen palliatieve zorg