Herziene richtlijn Ascites in de palliatieve fase gepubliceerd

De herziene multidisciplinaire richtlijn Ascites in de palliatieve fase is gepubliceerd. De richtlijn is bedoeld voor met name MDL-artsen, internist-oncologen, gynaecoloog-oncologen, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten. 

Deze herziene richtlijn is tot stand gekomen op basis van input van zorgprofessionals en patiënten en naasten, gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke inzichten uit onderzoek en ontwikkeld conform de wetenschappelijke methodologie. Hierdoor sluit de richtlijn beter aan en biedt het een antwoord op knelpunten in de praktijk. Stichting PZNL is als procesbegeleider van de richtlijnen palliatieve zorg betrokken. 

Belangrijkste wijzigingen  

De richtlijn is op een aantal punten vernieuwd ten opzichte van de oude richtlijn. In de herziene richtlijn staat niet alleen ascites door kanker centraal, er is nu veel meer aandacht voor ascites bij levercirrose. De herziene richtlijn is evidence-based, de module voorlichting is toegevoegd en er wordt uitgebreider ingegaan op ascitesbehandeling buiten het ziekenhuis. 

Belangrijke aandachtspunten in de richtlijn voor ascites bij levercirrose: 

• Voor patiënten met ascites bij levercirrose komt het besef dat het om de palliatieve fase gaat vaak (te) laat. Het advies is om de palliatieve fase m.b.t. de surprise question te markeren. 
• Overweeg om tenminste 1x beeldvorming (meestal een echo abdomen; evt. een CT-scan abdomen als daar een andere indicatie voor is) te verrichten om de aanwezigheid van ascites en de mogelijke oorzaak daarvan vast te leggen, mits dit gewenst en mogelijk is in het licht van de toestand van de patiënt.  
• Overweeg behandeling van de oorzaak, als dat passend is in het licht van de voorbehandeling, de wens van de patiënt, diens toestand en levensverwachting. 
• Een normale hoeveelheid zout wordt aanbevolen (dus geef geen zoutbeperkt dieet). 
• Overweeg een verblijfsdrain als regelmatig puncties (1x per 2 weken of vaker) noodzakelijk zijn en/of als de ontlastende ascitespuncties als belastend worden ervaren en als de levensverwachting langer dan één maand is. 
• Er is nog geen plek voor een onderhoudsbehandeling met albumine intraveneus om ascites te voorkomen of te verminderen.  Overweeg bij ≥ 5 l gedraineerde ascites toediening van albumine 8 g/l ascites i.v. om cardiovasculaire bijwerkingen van de punctie zoveel mogelijk te voorkomen, mits de ascitespunctie plaatsvindt in het ziekenhuis. 

Belangrijke aandachtspunten in de richtlijn voor maligne ascites: 

• Overweeg systemische behandeling; 
• Overweeg diuretica bij een transsudaat; 
• Overweeg een verblijfsdrain om de ascites te draineren, als regelmatige ascitespuncties (1x per 2 weken of vaker) nodig zijn en/of als de ontlastende ascitespuncties als belastend worden ervaren en als de levensverwachting langer dan één maand is; 
• Overweeg om de ascitespuncties buiten het ziekenhuis te verrichten. 

Richtlijnen 

Wat is voor patiënten in de palliatieve fase belangrijk? Wat maakt kwaliteit van leven? Dit zijn belangrijke vragen om tijdig met de patiënt te bespreken. Daarnaast informeert de patiënt over de verschillende keuzemogelijkheden, consequenties, onzekerheden en verantwoordelijkheden. Want je wil de best mogelijke zorg leveren. Richtlijnen kunnen hierbij helpen. 

Meer informatie 

De nieuwe richtlijn staat op Pallialine. In de app PalliArts, die gratis te downloaden is voor Android en iOS, is een samenvatting van de richtlijn te vinden, net als in de PZNL webshop. Patiëntinformatie over dit onderwerp is te vinden op Overpalliatievezorg.