Nascholingsprogramma palliatieve zorg van start: KWF, Carend, O2PZ, PZNL, EPZ, Palliactief en LOCo slaan handen ineen
Dit weekend is het landelijke nascholingsprogramma Palliatieve zorg voor zorgverleners bij ongeneeslijke kankerpatiënten van start gegaan. Initiatiefnemers KWF, Carend, O2PZ, PZNL, EPZ, Palliactief en LOCo hebben de handen ineen geslagen om zorgverleners kennis en vaardigheden aan te reiken die nu onvoldoende terugkomen in de diverse opleidingen. In een NIVEL-onderzoek uit 2020 gaf twee derde van de zorgverleners aan zich onvoldoende geschoold te vinden op het gebied van palliatieve zorg. Doel van deze nascholing is de groeiende groep mensen die niet beter wordt, direct de beste zorg te verlenen – niet alleen op fysiek, maar juist ook op psychisch, sociaal en spiritueel gebied.
Behoefte aan scholing voor nog betere palliatieve zorg
Op dit moment zijn de mbo-, hbo- en wo-zorgopleidingen vrijwel uitsluitend gericht op het genezen van patiënten en is zorg voor patiënten die aan hun ziekte zullen komen te overlijden onderbelicht; palliatieve zorg is er geen standaardonderdeel van het onderwijs. En dat terwijl iedere zorgverlener te maken krijgt met patiënten in de palliatieve fase. Juist voor deze groep patiënten kan zorg uitdagend zijn, door onder meer comorbiditeit, de benodigde interdisciplinaire samenwerking en capaciteitsproblematiek. Uit onderzoek van NFK blijkt dat 28% van deze patiënten na het slecht nieuwsgesprek hulp van zorgverleners in het ziekenhuis mist. Men heeft behoefte aan een vast aanspreekpunt, maar ook aan aandacht voor naasten en advies over psychische klachten.
Zorgverleners en opleidingsexperts starten nascholingsprogramma
KWF investeert een bedrag van € 1.000.000 in het driejarige educatieprogramma Landelijke basiscursus palliatieve zorg voor patiënten met kanker, dat wordt uitgevoerd door Amsterdam UMC namens het platform Optimaliseren Onderwijs Palliatieve Zorg (O2PZ), dat met PZNL verantwoordelijk is voor het Onderwijsplatform op Palliaweb, werkt hierin samen met de bestaande aanbieders van onderwijs palliatieve zorg, waaronder Carend. Doel van het programma is - naast kennisoverdracht - samenwerking van de diverse onderwijsontwikkelaars en -aanbieders en verdere professionalisering van het onderwijs in deze.
De komende jaren zullen docenten die al lesgeven op mbo, hbo en wo worden bijgestaan om palliatieve zorgonderwerpen structureler te verankeren in het huidige onderwijs, en krijgen zorgverleners die nu lesgeven over palliatieve zorg specifieke didactische vaardigheden aangereikt zodat ze effectiever studenten bereiken. Een voorbeeld hiervan is een Gastenpool waarin zorgverleners, patiënten en naasten/nabestaanden die hun ervaringen willen delen, gevraagd kunnen worden voor het geven van gastlessen. Ook deze gastdocenten worden geschoold, zodat ook zij hun didactische vaardigheden kunnen aanscherpen. Het programma werkt toe naar een docentenpoule van 420 docenten en het zo snel mogelijk nascholen van zoveel mogelijk zorgverleners, met uiteindelijk landelijke dekking. Concreet zal al op korte termijn 13% van de oncologische zorgverleners bijgeschoold zijn en kunnen zij de opgedane kennis direct inzetten.
De focus ligt op nascholing, op het up-to-date houden van kennis bij artsen, verpleegkundigen en verzorgenden. Hoewel het programma wordt gefinancierd door KWF - en daarmee gericht is op patiënten met kanker - zal het effect ervan breder zijn: alle zorgverleners van alle specialismen zullen uiteindelijk op z'n minst voldoende basiskennis palliatieve zorg hebben.
Samen-werken aan onderwijs en, daarmee, betere palliatieve zorg
Jannie Oskam heeft uitgezaaide borstkanker en is auteur van Tussenland. Over leven met de dood in je schoenen:
'Je leven is onzeker en dat roept angst en spanning op. Daarbij komen allerlei vragen op je pad: Welke behandeling? Wat vind ik echt belangrijk? Hoe kijk ik tegen mijn levenseinde aan? Het is dan fijn om artsen en verpleegkundigen te treffen die herkennen en begrijpen wat je meemaakt en die zich verdiepen in wie je bent en samen met jou kijken wat je nodig hebt. Je merkt direct of een zorgverlener kaas heeft gegeten van palliatieve zorg, kleine vragen of opmerkingen kunnen grote gevoelens bij je raken. Het is dan ook mijn diepe wens dat alle zorgverleners opgeleid zijn in de palliatieve zorg.’
Wim Polderman, directeur Instituut voor onderwijs en opleiden Amsterdam UMC namens O2PZ:
‘Als je weet dat er tegen 2040 naar verwachting 60.000 mensen ongeneeslijk ziek zijn, besef je dat palliatieve zorg opnemen in de opleidingen essentieel is. Het toewerken naar landelijke nascholing is een eerste stap.’
Johan van de Gronden, directeur KWF:
‘In de reguliere opleidingen van zorgprofessionals gaat de aandacht vooral uit naar beter worden en is er minimaal aandacht voor palliatieve zorg. Terwijl het voor ongeneeslijk zieke patiënten juist in de laatste levensfase ook van essentieel belang is dat ze professionele en passende zorg krijgen. Dat vraagt om kennis en vaardigheden, waar gerichte opleiding van zorgprofessionals voor nodig is. Door deze belangrijke investering in nascholing hoopt KWF een concrete bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de palliatieve zorg in Nederland.’
Yvette van der Linden, hoogleraar palliatieve geneeskunde en voorzitter landelijke werkgroep onderwijs van academische Expertisecentra Palliatieve Zorg:
‘Het is nodig onderwijs palliatieve zorg structureel te verankeren in het onderwijs voor álle zorgverleners, vanaf de basis tot aan nascholing. Zo krijgt iedere zorgverlener in Nederland voldoende kennis van einde levenszorg en kan die up-to-date houden. Dat is nu nog niet het geval. Landelijk werken we heel goed samen, vanuit het landelijke O2PZ-project waarin onder meer de Expertisecentra Palliatieve zorg (EPZ) van alle academische ziekenhuizen voor de artsenopleidingen, en alle opleidingen hbo en mbo betrokken zijn. Continue en verdergaande samenwerking tussen al deze opleidingen en initiatieven is nodig. Er gebeurt al heel veel, binnen het KWF-project gaan we samen de komende jaren het onderwijs nog meer zichtbaar maken, en vooral verbinden. Met als stip op de horizon: alle aankomend en net afgestudeerde zorgverleners mbo, hbo en wo hebben basiskennis palliatieve zorg en alle al ervaren zorgverleners kunnen passende nascholing volgen, om up-to-date te blijven.'
Saskia Teunissen, bestuurder PZNL:
‘Gerichte aandacht voor onderwijs, bij- en nascholing over palliatieve zorg kent al sinds 2015 veel inspanning vanuit de samenwerkende Expertisecentra en Consortia Palliatieve Zorg. Via onderwijsambassadeurs en onderwijsknooppunten in de regionale netwerken palliatieve zorg zijn al veel mooie resultaten gerealiseerd en toekomstbestendige structuren ingericht. Op het Onderwijsplatform op Palliaweb worden scholingsactiviteiten in afstemming met O2PZ actief ondersteund langs de beschreven essenties van het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland. De landelijke samenwerking krijgt nu een extra impuls door de steun van KWF. PZNL spant zich samen met de Expertisecentra Palliatieve Zorg, O2PZ, het Landelijk Overleg Consortia (LOCo) en Palliactief in om ook zorgverleners die betrokken zijn bij andere patiëntengroepen van deze beweging te laten profiteren.’
Sander de Hosson, longarts Wilhelmina Ziekenhuis Assen, mede-oprichter Carend:
‘Dat we door dit programma sneller veel zorgverleners kennis bijbrengen hoe niet alleen de tumor maar ook de mens te behandelen, is een enorme doorbraak. Zo kunnen zorgverleners de dag erna al betere zorg bieden, met directe impact op iemands leven en dat van hun naasten.’
Meer informatie
- Bekijk het interview met Yvette van der Linden (hoogleraar palliatieve geneeskunde en voorzitter landelijke werkgroep onderwijs van academische Expertisecentra Palliatieve Zorg) en Annebel Schippers (woordvoerder van het KWF) in Koffietijd (vanaf 3:30 tot 14:25, 28 april 2022).
- Bekijk het interview met Sabine Netters (Carend) en Jannie Oskam (patiënt in palliatieve fase, auteur) bij OP1 (25 april 2022).
- Beluister (en bekijk) het interview met Johan van de Gronden (directievoorzitter, KWF) en Suzanne Metselaar (medisch ethicus, Amsterdam UMC) op NPO Radio 1 (25 april 2022).