Zorg voor zorgenden tijdens corona: ervaringen van een teamleider/verpleegkundige in een verpleeghuis

Jolanda is teamleider en verpleegkundige in een verpleeghuis met twee somatische afdelingen en twee afdelingen voor geriatrische revalidatie. Ze was net als teamleider gestart toen het huis werd overvallen door corona. Op alle afdelingen werden besmettingen vastgesteld. 

Mensen van wie je het totaal niet zou verwachten werden ineens erg ziek 

Jolanda: 'Het meest spannend was dat we aanvankelijk niet wisten of er besmettingen waren, en bij wie. Toen de beslissing viel om een speciale COVID-afdeling op te zetten, bleken er al patiënten besmet te zijn. Er was onvoldoende testmateriaal, te weinig beschermende middelen. We deden wat we konden, maar het was zwaar. Soms voelde het of het redden van levens, je je eigen leven kon kosten. We wisten niet wie ziek was, of kon worden. Daarbij werken wij in wisselende teams, vallen regelmatig voor elkaar in. Toen duidelijk werd dat er op alle afdelingen mensen waren besmet met COVID-19, werd het spannend. Mensen van wie je het totaal niet zou verwachten, ook collega’s, werden ineens erg ziek. Soms leek het wel een oorlogsgebied. Het was heel bizar.'

Jolanda vervolgt: 'Een omslagpunt kwam na ongeveer drie weken, toen wel heel duidelijk werd dat corona niet ‘gewoon een griep’ is. Meerdere collega’s vielen om. Door warmte van de beschermende pakken, emotie, door spanning. Ik dacht dat we moe waren van het harde werken, dat het erbij hoorde. Maar ik snapte ineens die filmpjes van huilende Italiaanse artsen en verpleegkundigen. Ik ging soms ook huilend naar huis.'

'Ook collega’s raakten besmet met COVID-19. Mensen waar je het niet van zou verwachten, fitte mensen. Een collega merkte alleen dat haar smaak en geur minder was. Ze reed langs een bakker en rook niet die typische geur van vers gebakken brood. Ze dacht dat hij misschien gesloten was. Dat is het enge aan dit virus: soms weet je het gewoon niet.'

De zorg ging door. 'De aanvankelijke onzekerheid over wie ziek was, het grillige verloop van het ziektebeeld en het verliezen van bewoners en patiënten zorgde voor veel spanning,' geeft Jolanda aan. 'Maar je kiest voor dit beroep omdat je iets wil betekenen voor een ander. Je gaat door op de automatische piloot, en zegt niet zo snel dat het niet meer lukt. Ook al ben je angstig, en zie je dat patiënten vereenzamen en minder fit worden. Helaas zijn ook bij ons mensen overleden. Naast besmettingen zoveel mogelijk zien te voorkomen, bestond een aanzienlijk deel van onze zorg uit het verzachten van leed. Zoals toedienen van morfine om benauwdheid te bestrijden. Midazolam, dat mogelijk niet voldoende beschikbaar was, zetten we waar nodig in om mensen in slaap te houden, zodat ze zelf niet meer merkten hoe ze naar adem lagen te happen. Het gaf een heftig beeld. Andere bewoners of patiënten hadden soms niet door hoe benauwd ze eigenlijk waren, terwijl de saturatiemeter echt lage getallen aangaf.'

Zorg voor elkaar werd minstens zo belangrijk als zorg voor de patiënten

Het team van Jolanda maakte heldere afspraken met elkaar en zorg voor elkaar werd minstens zo belangrijk als zorg voor de patiënten. 'We bespraken wie op welke dag de zorg voor de met COVID-19 besmette mensen deed. En we spraken meer over hoe het met onszelf ging. Hoe zit je erbij, hoe heb je geslapen? Daarnaast zetten we vitaliteitscoaches in. Die zijn er eigenlijk voor de patiënten, maar pakten ook een rol in ondersteuning van medewerkers. Geestelijk verzorgers, psychologen die verbonden zijn aan onze organisatie en maatschappelijk werkers realiseerden samen een luisterlijn. Je kon er anoniem en op elk moment van de dag naar bellen. Om je hart te luchten, of voor ondersteuning. Ik besloot zelf te bellen. Om te kijken of het iets voor me kon doen. Ik deed mijn verhaal, deelde angsten, frustraties. En het was fijn. Die ervaring deelde ik met mijn collega’s. Een aantal van hen maakten vervolgens ook gebruik van de luisterlijn. Die bestaat trouwens nog altijd.'

Hoe heftig de periode ook was, het heeft Jolanda en haar team ook wat gebracht. 'Ik werd twee weken voor de uitbraak teamleider bij dit team, dat erg verdeeld was. Er was weinig onderling vertrouwen, er waren groepjes. Ik dacht een jaar nodig te hebben om te bouwen aan dit team. Dat kwam, door de uitbraak, in een enorme stroomversnelling. Er staat nu een team dat ook grapjes kan maken met elkaar. Mensen voelen zich betrokken. Het was een hele zware tijd, en we zijn er nog niet. Maar er zijn geen nieuwe besmettingen op mijn locatie, en een deel van de getroffen medewerkers heeft het werk alweer hervat. Nu wij geen nieuwe besmettingen meer hebben, keert de rust een beetje terug. Daarmee komt er bij mij en collega’s ook veel naar boven, dat we hebben weggestopt om door te kunnen gaan.'

'Ik heb veel aan yoga als ik wil ontspannen. In tijden als deze is het belangrijk om, naast aandacht voor elkaar, aandacht voor balans te blijven hebben. Mijn advies is dan ook: onderzoek wat voor jou werkt. Of dat nu yoga is, een stuk wandelen, of je even terugtrekken met een goed boek.'

Bron: PZNL