Pijn en ruggenmerg - conditioned pain modulation

Inleiding

Als men bij gezonde mensen eerst moedwillig continue pijn veroorzaakt en tijdens deze continue pijn een acute pijnprikkel toedient, blijkt de pijnbeleving van de acute pijnprikkel minder te zijn dan zonder de continue pijn. Dit noemt men conditionering: pijn inhibeert pijn. Dit fenomeen werd in 1979 reeds beschreven en wordt conditioned pain modulation (CPM) genoemd.

Het mechanisme van CPM vindt plaats in descenderende zenuwbanen in de achterhoorn van het ruggenmerg. Het verschil in activiteit van dit systeem bij verschillende individuen verklaart waarom mensen zeer grote verschillen in pijnintensiteit beleven bij een gelijke pijnprikkel of weefselschade.

Onderzoek

Dit Deense artikel geeft een opsomming van de resultaten van ongeveer zeventig recente artikelen die onderzoek naar CPM beschrijven.

Methode en resultaten

Er werd vooral gezocht naar factoren die het CPM beïnvloeden en naar verklarende modellen. Sinds 2015 is de methodologie van CPM-onderzoek sterk verbeterd en geprotocolleerd. Teststimuli (zoals pijnprikkels door hitte, druk en elektrische schokjes) zijn gestandaardiseerd. Technische verbeteringen van functionele MRI- en EEG-apparatuur hebben het mogelijk gemaakt om in de hersenen verbindingen op te sporen tussen verschillende hersengebieden die invloed hebben op CPM. CPM wordt mogelijk positief beïnvloed door patiëntkenmerken, zoals optimisme, mannelijk geslacht en jonge leeftijd, en door behandelingen, zoals oefenprogramma’s, het geneesmiddel pregabaline en het begin van de behandeling met opioïden. Bij ´catastroferen´ en – opvallend genoeg – bij langdurig gebruik van opioïden treedt een negatief effect op. Ook langdurige pijn remt mogelijk de CPM, maar de causale relatie tussen de intensiteit en duur van de pijn en de mate van remming is onduidelijk. CPM verbetert na genezing van een pijnlijke aandoening.

Conclusie

Beter begrip van CPM zou kunnen leiden tot op de patiënt toegespitste (´personalized´) pijnbehandeling.

Commentaar

Voor de praktijk onthoud ik het positieve effect van oefentherapie en pregabaline op chronische pijn en de waarschuwing voor het tegenstrijdige, negatieve effect van langdurig opioïdgebruik.

Naar de publicatie

Petersen, K. (2019) Assessment of conditioned pain modulation in healthy participants and patients with chronic pain: manifestations and implications for pain progression. (niet openbaar) Current Opin Support Palliat Care 13;99-106.