Gestandaardiseerd palliatief zorgpad voor patiënten met vergevorderde kanker

Introductie

Om de uitkomsten aan het einde van het leven te verbeteren, is vroegtijdige integratie van palliatieve zorg in de oncologische zorg aanbevolen. Een gestandaardiseerd Zorgpad Palliatieve Zorg voor generalisten (hulpverleners niet gespecialiseerd in palliatieve zorg), bestaande uit een gestructureerde digitale checklist in het elektronische patiëntendossier, zou deze integratie kunnen stimuleren. Dit zorgpad kan tevens opgestart worden in de ziektegerichte palliatieve fase, waarin patiënten nog een behandeling met anti-tumortherapie (zoals chemotherapie, immunotherapie en / of anti-hormonale therapie) ondergaan. 

We onderzochten of het implementeren van het Zorgpad Palliatieve Zorg (ZPZ) effect had op de plaats van overlijden van een patiënt en op onderwerpen aangaande proactieve zorgplanning, ook wel advance care planning (ACP) genoemd.  

Methodiek 

Het betreft een pre- en post interventie studie, waarbij volwassen patiënten met kanker bekend in het Maasstad ziekenhuis op de (poliklinische) afdelingen Oncologie/Hematologie en Longziekten, werden geïncludeerd als zij waren overleden tussen februari 2014 en februari 2015 (pre-implementatie periode) of tussen november 2015 en november 2016 (post-implementatie periode). De Surprise question (‘Zou het u verbazen als deze patiënt binnen een jaar komt te overlijden?’) werd als belangrijkste indicatie (markeringstool) gebruikt om het zorgpad op te starten.  

Resultaten 

Er werden 424 patiënten geïncludeerd in de pre- en 426 patiënten in de post-implementatie periode. Het zorgpad werd bij 236 (55%) van de patiënten opgestart in de post-implementatie periode, gemiddeld 33 dagen (IQR 12-73 dagen) voor het overlijden. 74% en 77% van de patiënten overleden buiten het ziekenhuis in de pre- en postimplementatie periode (p.0360).  

Als het zorgpad werkelijk was opgestart, overleed 83% buiten het ziekenhuis. Slecht-nieuwsgesprekken (75% en 62%, p<0.001) en voorkeursplaats van overlijden (47 en 32%, p<0.001) werden vaker vastgelegd in de pre-implementatie periode. Terwijl het vastleggen van een DNR beleid, vaker werd vastgelegd in de post-implementatie periode (79 en 89%, p < 0.001)  

Conclusie/aanbevelingen 

Onze studie toont aan dat het implementeren van het Zorgpad Palliatieve Zorg geen significant effect had op de plaats van overlijden en op een aantal aspecten van ACP in de laatste fase van het leven. Maar als het Zorgpad Palliatieve Zorg werkelijk werd opgestart, overleed een wat groter deel van de patiënten buiten het ziekenhuis.  

Bij de helft van de patiënten werd het zorgpad opgestart tijdens een (laatste) opname, waarbij de symptoomgerichte fase werd gemarkeerd (‘geen anti-tumorbehandeling meer mogelijk’). In de toekomst zijn nieuwe implementatiestrategieën nodig om het Zorgpad Palliatieve Zorg werkelijke vroegtijdig in het ziektebeloop toe te passen. Onderzoek naar een aangepaste markeringstool is gewenst.  

Naar de publicatie

Van der Padt-Pruijsten A, Leys MBL & Oomen-De Hoop E & Van der Heide A & Van der Reijt CCD (2021). Effects of Implementation of a Standardized Palliative Care Pathway for Patients with Advanced Cancer in a Hospital: A Prospective Pre- and Postintervention Study Journal of Pain and Symptom Management