'Gespecialiseerde verzorgenden en verpleegkundigen palliatieve zorg verdienen meer erkenning' 

Met het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland als steun in de rug, zet beroepsvereniging V&VN afdeling Palliatieve Zorg zich in om de positie te verduidelijken van verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten die in palliatieve zorg gespecialiseerd zijn. Palliaweb ging erover in gesprek met de duo-voorzitters van V&VN Palliatieve zorg, Lijdi Hoogenboom en Sjaak Thijssen. 

De deskundigheid van zorgverleners is volgens het Kwaliteitskader Palliatieve zorg Nederland te verdelen in drie lagen: er zijn generalisten, specialisten en experts op gebied van palliatieve zorg. 'Voortschrijdend inzicht heeft bepaald dat experts niet meer apart onderscheiden gaan worden', zegt Thijssen. 'Wat in de toekomst nog wel kan, is dat een specialist op gebied van palliatieve zorg een expert is op een onderdeel van palliatieve zorgverlening', vult Hoogenboom aan. 'Bijvoorbeeld op het gebied van de pijnbestrijding.' 

Sjaak Thijssen en Lijdi Hoogenboom

Grenzen tussen generalistische en gespecialiseerde zorgverleners 

Toen het Kwaliteitskader in 2017 werd gepresenteerd ontbraken beschrijvingen van de benodigde competenties van gespecialiseerde zorgverleners. Ook de grenzen tussen generalistische en gespecialiseerde zorgverleners waren niet afgebakend. V&VN Palliatieve zorg, één van de 42 onderafdelingen van beroepsvereniging V&VN, heeft die leegte inmiddels grotendeels opgevuld. 

V&VN Palliatieve Zorg telt drie verschillende beroepsgroepen onder haar leden: verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten. Voor twee van de drie beroepsgroepen heeft V&VN Palliatieve Zorg de afgelopen jaren competentieprofielen opgesteld voor de specialistische functies: één voor de gespecialiseerde verpleegkundige (de Palliatieve Zorg Verpleegkundige) en één van de gespecialiseerde verzorgende (de Gespecialiseerd Verzorgende IG Palliatieve Zorg). Voor de verpleegkundig specialisten die zich in palliatieve zorg hebben gespecialiseerd is de ambitie om de nabije toekomst eveneens een profiel te maken. 'Hierbij zullen we natuurlijk samenwerken met V&VN Verpleegkundig Specialisten, net zoals we het profiel voor de Gespecialiseerd Verzorgende IG Palliatieve Zorg samen met V&VN Verzorgenden hebben opgesteld', zegt Hoogenboom. 

Erkenning vergroten 

De reeds gerealiseerde specialistische competentieprofielen zijn van recente datum: het competentieprofiel voor de gespecialiseerde verzorgende is van oktober 2024, die voor de palliatieve zorg verpleegkundige van april 2022. Om de erkenning ervan te vergroten valt nog het nodige werk te verrichten, geeft Hoogenboom aan. 'Zo is de functieomschrijving nog geen beschermde titel. Iedereen kan zich bijvoorbeeld Palliatieve Zorg Verpleegkundige noemen. Daar kan een einde aan komen als de functie in het Kwaliteitsregister Verpleegkundigen & Verzorgenden wordt opgenomen. We zijn daar ons best voor aan het doen.' 

Thijssen en Hoogenboom weten dat er tal van opleidingsinstituten en andere aanbieders zijn die minoren, cursussen en trainingen palliatieve zorg aanbieden. 'We zien dat sommige deelnemers zich na afloop Palliatieve Zorg Verpleegkundige noemen', zegt Thijssen. 'Dat is niet altijd terecht, omdat het vaak om basiscursussen gaat. Die basiscursussen richten zich vooral op de kennis die generalistische zorgverleners behoren te hebben. Zodra de gespecialiseerde palliatieve zorg-functies in het Kwaliteitsregister zijn opgenomen, kun je daar beter op filteren. Niet om collega’s buitenspel te zetten, maar om recht te doen aan de competentieprofielen die er voor de specialistische functies zijn.' 

Curricula opleidingen afstemmen op de profielen 

Het zal voor de erkenning van de specialistische functies ook veel schelen als de (MBO- en HBO-)opleidingen hun curricula afstemmen op de competenties die in de profielen worden genoemd. 'Dit heeft inmiddels de aandacht van een handvol post-HBO-opleidingen', zegt Hoogenboom. 'Zij houden in hun opleiding rekening met de competenties die in ons profiel van de Palliatieve Zorg Verpleegkundige staan. Er zijn ook opleidingen die hun curricula afstemmen op het competentieprofiel van de Gespecialiseerd Verzorgende. Met andere woorden: het begin is er. Hoe meer opleidingen volgen, hoe beter het voor de palliatieve zorg is.' 

Werkgevers 

De erkenning voor de specialistische functies vanuit de hoek van de werkgevers is nog gering, weten Thijssen en Hoogenboom. 'Terwijl er voor hen veel voordelen zijn verbonden aan het in dienst hebben van iemand die in palliatieve zorg gespecialiseerd is', zegt Thijssen. 'Hebben zij een Palliatieve Zorg Verpleegkundige of Gespecialiseerd Verzorgende IG in dienst, dan weet je zeker dat je kwaliteit in huis hebt. Gespecialiseerde zorgverleners werken volgens het Kwaliteitskader Palliatieve zorg, dus dan weet je dat er oog is voor relevante thema’s uit het Kwaliteitskader, zoals signaleren, markeren, het bewaken van de zorgcontinuïteit, proactieve zorgplanning et cetera. Zo’n gespecialiseerde verpleegkundige of verzorgende kan ook de generalisten begeleiden in het bieden van palliatieve zorg. Het levert per saldo dus betere zorg op. Fijn voor de patiënten die palliatieve zorg vanuit die werkgever krijgen, maar ook fijn voor alle personeelsleden.'  

Evaluatie kwaliteitskader is belangrijke steun in de rug 

Bij het vergroten van de erkenning voor de specialistische functies, beschouwen Thijssen en Hoogenboom de recente evaluatie van het kwaliteitskader als een belangrijke steun in de rug. De evaluatie leidde tot vier aanbevelingen (zie kader). Eén daarvan sluit duidelijk aan bij het lobbywerk dat V&VN Palliatieve Zorg doet ten aanzien van de gespecialiseerde zorgverleners: ‘Verduidelijk de kwalificaties en opleidingseisen voor in palliatieve zorg gespecialiseerde zorgverleners en verduidelijk wanneer de inzet van een in palliatieve zorg gespecialiseerde zorgverlener aan de orde is.’  

Thijssen en Hoogenboom zien deze aanbeveling als een erkenning voor de al eerder gemaakte competentieprofielen voor gespecialiseerde verpleegkundigen en verzorgenden. Want precies dit was destijds vanuit V&VN Palliatieve Zorg de aanleiding om competentieprofielen te gaan ontwikkelen. 'Achteraf kun je zeggen dat het opstellen van die profielen een eerste waardevolle stap is geweest', zegt Hoogenboom. 'Met de evaluatie in het achterhoofd is duidelijk dat we op de goede weg zitten.'