Deactiveren van ICD's (Implanteerbare Cardioverter Defibrillator) in de laatste levensfase: een pilotstudie

Het Palliantieproject Deactiveren van ICD's (Implanteerbare Cardioverter Defibrillator) in de laatste levensfase: een pilotstudie heeft als doel inzicht te krijgen in: a) de besluitvorming over deactivatie van de ICD, b) hoe vaak tot deactivatie wordt overgegaan, en c) wat de impact is van het niet-deactiveren op het stervensproces. 

Alhoewel de Implanteerbare Cardioverter Defibrillator (ICD) een effectief apparaat is die hartritmestoornissen behandelt door het afgeven van shocks, kunnen deze (vaak pijnlijke) shocks het stervensproces verstoren en het leven soms ongewenst verlengen. Het is onduidelijk in hoeverre in Nederland gesprekken worden gevoerd over het al dan niet uitschakelen van de ICD in de laatste levensfase. Daarnaast is het onduidelijk hoe deze gesprekken worden ervaren door patiënten, naasten en zorgverleners, in hoeverre zij behoefte hebben aan deze gesprekken, en wat deze gesprekken bevordert dan wel bemoeilijkt. Ook is het niet duidelijk hoe vaak en bij welke patiënten de ICD wordt uitgezet, en hoe de stervensfase verloopt wanneer deze niet wordt uitgezet.

Resultaten

Uit dossieronderzoek van overleden ICD-patiënten en een vragenlijststudie onder nabestaanden van overleden ICD-patiënten, blijkt dat ICDs in ongeveer 40-50% worden gedeactiveerd voorafgaand aan het overlijden. Wanneer er niet werd gedeactiveerd, werd voor 7% (dossierstudie) tot 26% (vragenlijst studie nabestaanden) van de ICD-dragers een of meerdere shocks gerapporteerd in de laatste maand van het leven. Nabestaanden geven aan dat deze shocks zeer pijnlijk en stressvol waren voor de patiënt en voor zichzelf.

Een grote meerderheid van zorgverleners, patiënten en nabestaanden vindt vroegtijdige communicatie over de rol van de ICD in de laatste levensfase belangrijk, maar zij ervaren diverse barrières om dit daadwerkelijk te doen. Er is behoefte onder ICD-dragers en hun naasten aan heldere voorlichting over de rol van de ICD aan het levenseinde.

Meer informatie

Dit project is een door ZonMw gefinancierd Palliantieproject.