Wat belangrijk is in levenseindecommunicatie met verpleegkundigen: een interviewstudie met ouderen en hun naasten
- Datum publicatie 26 september 2025
- Auteur Peerboom, F.B.A.L, Friesen-Storms, J.H.H.M., van der Steen, J.T., Janssen, D.J.A., Meijers, J.M.M.
Inleiding
Verpleegkundigen, verzorgenden, praktijkondersteuners van de huisarts en verpleegkundig specialisten (hierna “verpleegkundigen” genoemd) vinden praten met ouderen over het levenseinde vaak moeilijk. Om op een goede manier te communiceren over het levenseinde is kennis nodig van de onderdelen (“bouwstenen”) van levenseindegesprekken. Eerdere onderzoeken hebben deze bouwstenen vanuit het perspectief van verpleegkundigen in kaart gebracht. Inzicht in het perspectief van ouderen en hun naasten zelf ontbrak. Het doel van dit onderzoek was het inzicht krijgen in de ervaringen van ouderen en hun naasten in de thuissituatie, het verpleeghuis en het ziekenhuis met betrekking tot de bouwstenen van levenseindecommunicatie als onderdeel van proactieve zorgplanning door verpleegkundigen.
Methodiek
Wij hielden semigestructureerde interviews met ouderen en hun naasten over hun ervaringen, meningen en voorkeuren vóór, tijdens en na recente formele levenseindegesprekken met verpleegkundigen. De interviews werden thematisch geanalyseerd.
Resultaten
Acht ouderen en vier van hun naasten (allemaal hun partner) namen deel aan drie duo-interviews en zes individuele interviews. Ze vonden het moeilijk op hun ervaringen met levenseindegesprekken te reflecteren omdat ze weinig verwachtingen hadden en weinig voorbereidingen hadden getroffen voor dit gesprek en deze open benaderden. Drie thema’s die elf bouwstenen omvatten, werden gevormd: “Gespreksfases doorlopen: verkennen en reflecteren” (bijvoorbeeld er klaar voor zijn), “Zorgen voor herkenning en veiligheid: de oudere persoon erkennen” (bijvoorbeeld zich gezien voelen door verpleegkundigen die hun aanpak afstemmen op de oudere persoon), “Naasten betrekken: het belang van hun rol en welzijn erkennen”.
Conclusie
Ouderen en hun naasten benadrukken het belang van zich op hun gemak voelen door een menselijke benadering in natuurlijk verlopende levenseindegesprekken. Ze willen gezien, gehoord en behandeld worden als personen met een eigen levensverhaal, waarden en behoeften, niet alleen als patiënten met een ziekte.
Aanvullend onderzoek is nodig naar de perspectieven op de gesprekken van naasten in andere relaties dan die van hun partner (bijvoorbeeld zoon of dochter).
De resultaten van dit onderzoek kunnen gebruikt worden voor het ontwikkelen van een theoretisch raamwerk voor het scholen van verpleegkundigen en het ontwerpen van interventies die hen ondersteunen in levenseindecommunicatie.
Relevantie voor praktijk
- Het is belangrijk dat verpleegkundigen zich bewust zijn van de verwachtingen van ouderen en hun naasten als mensen met een eigen levensverhaal en dat zij hun aanpak voor levenseindegesprekken op hen afstemmen.
- De resultaten van dit onderzoek kunnen verpleegkundigen helpen bij een holistische en een persoonsgerichte benadering voor levenseindecommunicatie.
- De resultaten van dit onderzoek kunnen toekomstig onderzoek, de verpleegkundige praktijk, de ontwikkeling van interventies en onderwijs ondersteunen.
Referentie
Peerboom, F.B.A.L, Friesen-Storms, J.H.H.M., van der Steen, J.T., Janssen, D.J.A., Meijers, J.M.M. What matters in end-of-life communication with nursing staff: an interview study among older people and their family caregivers. BMC Nursing 24, 1205 (2025). https://doi.org/10.1186/s12912-025-03882-4.