Vroege verpleegkundige communicatie met ouderen over het levenseinde

Verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten (hierna “verpleegkundigen” genoemd) vinden praten met ouderen over het levenseinde vaak moeilijk. Om op een goede manier te communiceren over het levenseinde hebben verpleegkundigen meer kennis nodig van de onderdelen (“bouwstenen”) van levenseindegesprekken.

Methodiek

Wij hebben onderzocht wat de belangrijkste bouwstenen zijn van vroegtijdige verpleegkundige communicatie met ouderen over het levenseinde. Dit deden we door verpleegkundigen in de thuiszorg, het verpleeghuis en het ziekenhuis te interviewen. De interviews gingen over de ervaringen van verpleegkundigen vóór, tijdens en na deze gesprekken. De interviews werden thematisch geanalyseerd. 

Resultaten

Zeventien verpleegkundigen werden geïnterviewd tussen juni en december 2023. We vonden vijf thema’s en negentien bouwstenen die samenvatten wat zij belangrijk vinden, zoals hieronder te zien: 

Verpleegkundigen vonden bouwstenen over de voorwaarden voor een goed gesprek belangrijk. Voorbeelden zijn: je op je gemak voelen bij het praten over het levenseinde en ruimte maken voor open communicatie. Verder vonden zij bouwstenen in het gesprek zelf zoals luisteren (gebruiken van je zintuigen) en het spreken in gemakkelijke taal (communicatietechnieken) en samenwerken met andere disciplines belangrijk.

Conclusie/aanbevelingen

Communicatie over het levenseinde wordt gezien als een soort dans waarin structuur ondergeschikt is aan afstemmen op en meebewegen met de gesprekspartner. Veel bouwstenen zijn terug te brengen naar de basis van het vak verpleegkunde en de menselijkheid van een gesprek. Bij sommige bouwstenen waren verschillen te zien in de aanpak van verpleegkundigen. Bijvoorbeeld in het laten zien van emoties en het voorbereiden op een gesprek.

Aanvullend onderzoek is nodig om de bouwstenen te valideren, rekening houdend met de verschillende persoonlijke voorkeuren en ervaringsniveaus van verpleegkundigen. Daarnaast is meer onderzoek nodig naar de belangrijkste bouwstenen van vroege communicatie over het levenseinde volgens ouderen, naasten en de verschillende leden van het interdisciplinaire team (zoals geestelijk verzorgers en artsen).

Relevantie voor praktijk

- Deze studie is onderdeel van het LISTEN project en een vervolg op ons eerdere literatuuronderzoek, waarin we al verschillende bouwstenen van vroege communicatie over het levenseinde hebben gevonden. Deze interviewstudie voegt meer bouwstenen en diepgaander begrip van deze bouwstenen toe. 
- Dit onderzoek biedt verpleegkundigen praktische aanbevelingen voor vroege communicatie over het levenseinde. 
- De resultaten van dit onderzoek kunnen worden gebruikt voor verpleegkundig onderwijs en het verbeteren van vroege communicatie over het levenseinde.

Referentie

Peerboom, F.B.A.L., Friesen-Storms, J.H.H.M., van der Steen, J.T., Janssen, D.J.A., Meijers, J.M.M. (2024). Fundamentals of end-of-life communication as part of advance care planning for older people: An interview study with nursing staff. Geriatric Nursing, 60, 59-69.

Links/meer informatie

Lees hier het volledige artikel. 
Lees hier en hier meer over het project LISTEN.