‘Ik weet vaak niet wat ik zeggen moet’

Samenvatting 

Aandacht voor spiritualiteit, zingeving en levensvragen is een belangrijk onderdeel van palliatieve zorg. Dit begint bij alle zorgverleners die aan de basis staan van palliatieve zorgverlening: de generalisten, waar nog een verdiepingsslag kan worden gemaakt door de specialisten op dit gebied, zoals de geestelijk verzorgers.

Voldoende kennis en vaardigheden bij zorgverleners en ook het eigen vertrouwen hierin, is daarom van belang om patiënten en hun naasten te kunnen ondersteunen bij de thematiek van zingeving en spiritualiteit. Het onderzoek laat zien dat dit vertrouwen varieert, maar dat er over het algemeen behoefte is aan meer training en ondersteuning voor generalistische palliatieve zorgverleners in het inspelen op de spirituele dimensie bij patiënten en naasten.

Inleiding 

Zingeving, levensvragen en spiritualiteit zijn belangrijke thema’s om te adresseren in de palliatieve zorg voor patiënten en hun naasten. Die elk hun eigen sociale, culturele en religieuze context hebben. Aandacht voor dit domein is cruciaal en heeft ook bepalend effect op het psychische, fysieke en sociale domein in de ervaren kwaliteit van leven in de palliatieve fase. Dit onderzoek richt zich op het eigen vertrouwen van generalistisch zorgverleners in het adresseren van deze thema’s en op hun behoeften aan ontwikkeling, scholing of ondersteuning hierin.

Opzet onderzoek/methoden 

Een gestructureerde vragenlijst is uitgezet onder deelnemers aan een interprofessioneel trainingsprogramma over het levenseinde en communicatie. 260 participanten, verpleegkundigen, sociaal werkers en geestelijk verzorgers, hebben die ingevuld.

Resultaten 

Het eigen vertrouwen in het adresseren van de spirituele dimensie varieert en is het hoogst onder geestelijk verzorgers. Bij verpleegkundigen en sociaal werkers is dit vertrouwen lager, zeker op aspecten die gaan om communicatie met de patiënt over zijn behoeftes. Ook geven deelnemers meer onzekerheid aan in het communiceren over spirituele en religieuze behoeftes bij patiënten met een andere culturele en religieuze context dan die van henzelf. De resultaten laten zien dat er behoefte is aan meer eigen kennis en begrip rondom de thematiek, handvatten en hulpmiddelen, het aanleren en oefenen van communicatievaardigheden hierin en ondersteuning door een deskundige. Deze behoeftes komen in het algemeen naar voren en daarnaast bij het goed kunnen ondersteunen van patiënten en naasten met een diverse culturele en religieuze achtergrond.

Conclusie 

Aandacht voor zingeving, levensvragen en spiritualiteit is een kernelement van palliatieve zorg. Het is daarom belangrijk dat elke zorgverlener in de palliatieve zorg beschikt over de basiskennis, vaardigheden en houding om deze thema’s bij patiënten en hun naasten te adresseren. Dit onderzoek laat zien dat er onder deze zorgverleners behoefte is aan meer continue scholing, oefening en handvatten om patiënten en naasten goed te kunnen ondersteunen.

Commentaar 

De resultaten en de conclusies van dit onderzoek kan ik alleen maar onderschrijven. Gelukkig is er meer aandacht voor deze dimensie. Maar het is naar mijn idee van belang dat dit intensiever wordt uitgebreid en vooral meer continue onder de aandacht wordt gebracht van de meer generalistische palliatieve zorgverleners. Ondersteuning vanuit de specialisten, zoals geestelijk verzorgers, is er maar in de basis komt dit belangrijke domein er vaak nog wat karig vanaf.
 
Josine Engels,  Coördinator Hospice de Liefde; Trainer en rouwbegeleider Josine’s Care  

Over deze publicatie

Miller M. et al. (2024). 'I often just don’t know what to say!’ Variations in multidiciplinary palliative care clinicians’ confidence and needs related to spiritual care.” American Journal of Hospice & Palliative Medicine 0(0) (2024):1-11 DOI: 10.1177/10499091241265108.

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie september 2024. Alle e-pal-artikelen staan hier.