Vertrouwen en persoonsgericht zoeken om samen polyfarmacie tegen te gaan

Samenvatting 

Polyfarmacie is een belangrijk aandachtspunt in de palliatieve zorg. Medicatie aanpassen of stoppen kan een bijdrage kan leveren aan de kwaliteit van leven in de palliatieve fase. Er is echter nog weinig onderzoek gedaan naar hoe patiënten en hun naasten zelf in dit proces staan, wat hun wensen en voorkeuren zijn als het gaat om het stoppen van medicatie. Dit onderzoek heeft hun perspectief onderzocht en laat zien hoe belangrijk de volgende items zijn: een vertrouwensrelatie, goede uitleg en het zelf hebben van een stem in beslissingen rondom medicatiewijzigingen.  

Opzet onderzoek/methoden

Deze kleine studie heeft gebruik gemaakt van kwalitatieve semigestructureerde interviews met 25 patiënten, waarbij de helft ook een naaste participeerde.

Resultaten

Geïnterviewden vinden het van belang dat de professional hen leert kennen als persoon, voordat het aanpassen of stoppen van medicatie onderwerp van gesprek wordt. Het opbouwen van een vertrouwensrelatie vinden patiënten en naasten sowieso van belang in het samen afwegen wat van belang is, waarvoor continuïteit en elkaars perspectief begrijpen cruciaal zijn. De geïnterviewden geven aan dat het nodig is dat professionals in verschillende gesprekken eerst meer uitleg geven over het waarom van mogelijk gewenste medicatiewijzigingen. Dit helpt hen het deskundige perspectief te kunnen volgen. Anderzijds maken patiënten ook duidelijk wat de medicatie voor hen kan betekenen en dat afbouwen of stoppen twijfel, onzekerheid en angst op kan roepen. Het is belangrijk dat professionals zich hierin verdiepen en dit uitvragen bij de patiënten en naasten. Vanuit deze basis is gezamenlijke besluitvorming in dit proces mogelijk, waarbij de professional vanuit ervaring en deskundigheid afwegingen kan toelichten en de patiënt diens overwegingen kan delen. Zo kan ook de veranderbereidheid en behoefte aan het nemen van uiteindelijke beslissingen bij de betreffende patiënt worden verkend. Het onderzoek laat hierin namelijk zien dat meerdere patiënten niet zozeer die beslissing willen nemen en dan liever vertrouwen op de deskundigheid van de professional, als ze maar een stem hebben die wordt gehoord.

Conclusie

Deze studie laat zien dat het aanpassen of stoppen van medicatie voor patiënten en naasten iets anders kan betekenen dan voor professionals. Het ontbreekt hierin nog geregeld aan een gedeeld perspectief. Het is voor patiënten en naasten van belang dat er vanuit een vertrouwensrelatie ruimte is voor elkaars beleving en overwegingen. Als dit er is, kunnen zij ervaren dat zij een stem hebben. Dit maakt gezamenlijk beslissen ten behoeve van kwaliteit van leven, ook in medicatiebeleid, in de palliatieve fase mogelijk.

Commentaar 

Het onderzoek spreekt mij aan omdat ik zelf in de praktijk herken dat dit thema een aandachtspunt is. Hoewel proactieve zorgplanning en gezamenlijke besluitvorming al vaker vorm krijgen, worden beslissingen over medicatiewijzigingen geregeld nog medegedeeld aan patiënten of naasten met beperkte uitleg. De impact hiervan wordt onderschat als eraan voorbij wordt gegaan wat medicatie, zeker bij langdurig gebruik, voor iemand kan betekenen. Het kan angst oproepen, hoop wegnemen of twijfel geven als hier ineens iets in verandert. Zeker als zij niet goed begrijpen welke redenering hieronder ligt. Hoewel het een kleine studie is, geven de resultaten goed weer hoe belangrijk een vertrouwensrelatie met en continuïteit van professionals zijn voor de patiënt en naasten als basis voor dit proces. Vanuit die relatie kan een open gesprek worden gevoerd over nut, noodzaak en last van medicatie. Hierbij is het van belang om de patiënt en naasten allereerst te bevragen op hun relatie met de medicatie, welke ideeën zij zelf hebben en wat zij belangrijk vinden.

 
Josine Engels, Coördinator Hospice de Liefde, trainer en rouwbegeleider    
 
Robinson-Barella A. et al.. Do I actually even need all these tablets?’ A qualitative study exploring deprescribing decision-making for people in receipt of palliative care and their family members. Palliative Medicine, 39, nr 5 (2025): 543-552. DOI: 10.1177/02692163251327900.

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie juni 2025. Bekijk alle e-pal-artikelen.