Verandering in proactieve zorgplannen van verpleeghuisbewoners met dementie en longontsteking

Introductie

Proactieve zorgplanning (advance care planning) geeft richting aan toekomstige zorg en behandeling, ook als iemand niet meer kan bijdragen aan de besluitvorming, bijvoorbeeld bij gevorderde dementie. Kernelementen van proactieve zorgplanning zijn gezamenlijke besluitvorming en proactieve zorgplanning als proces: proactieve zorgplannen worden geregeld herzien. Bijvoorbeeld wanneer iemands voorkeuren veranderen, of de gezondheid. Bij dementie wordt het ontstaan van longontstekingen wel gezien als een teken dat de gezondheid verslechtert.

De doelen van dit onderzoek waren:

• het verkennen van veranderingen in proactieve zorgplannen van verpleeghuisbewoners met dementie na een longontsteking, en wat er samenhangt met de veranderingen;
• het onderzoeken van de volgens specialisten ouderengeneeskunde meest invloedrijke persoon in de (proactieve) besluitvorming over behandeling, en ook hier, wat daarmee samenhangt.

Methodiek

In 32 verpleeghuizen in Nederland hielden 131 specialisten ouderengeneeskunde bij welke bewoners met dementie een longontsteking kregen. Vervolgens noteerden zij in twee vragenlijsten de gezondheid, proactieve zorgplannen en wie er betrokken was bij gezamenlijke besluitvorming over behandeling van de longontsteking. De vragenlijsten werden ingevuld direct na ontstaan van de longontsteking, en één tot drie weken erna.

Resultaten

De artsen zagen 429 bewoners met dementie en een longontsteking. Slechts 4% van hen had een wilsverklaring opgesteld voor opname in het verpleeghuis. Wel had 95%  een proactief zorgplan, opgesteld in het verpleeghuis. Na de longontsteking was voor 16% van de bewoners het zorgdoel bijgesteld en voor 20% de behandelafspraken. De behandelafspraken veranderden vooral wanneer de bewoner ernstig ziek was of waarschijnlijk niet langer dan drie maanden te leven had. De artsen vonden meestal dat een naaste van de bewoner de meeste invloed had op de besluitvorming, vooral bij gevorderde dementie.

Conclusie/aanbevelingen

Meestal bleven proactieve zorgplannen gelijk na de longontsteking. Kennelijk waren de behandelvoorkeuren gelijk, of was het proces van plannen weinig dynamisch. Vooral naasten namen deel aan proactieve zorgplanning. Al vóór verhuizing naar het verpleeghuis zouden zorgverleners moeten stimuleren om tenminste een vertegenwoordiger aan te wijzen.

Relevantie voor praktijk

• Weinig mensen met dementie leggen vast wie er als vertegenwoordiger mag optreden wanneer de dementie vordert, terwijl naasten een belangrijke rol spelen in de besluitvorming in het verpleeghuis. 
• Een verandering in de gezondheid is een vanzelfsprekend moment om zorgplannen opnieuw te bespreken en mensen met dementie en hun naasten te informeren over zorg en behandeling. Behalve bij plotselinge veranderingen zoals bij een longontsteking, is het zaak ook oog te hebben voor het bespreken van geleidelijke veranderingen.  

Naar de publicatie

Bavelaar, L., et al (2022). Change in Advance Care Plans of Nursing Home Residents With Dementia and Pneumonia: Secondary Analysis of Randomized Controlled Trial Data. Journal of the American Medical Directors Association. Advance online publication.