Valincindenten: onafhankelijkheidswens versus emotionele impact

Samenvatting 

Achtergrond en methode

Vallen wordt gezien als een probleem voor patiënt en gezondheidzorg vanwege de kans op fysieke schade en emotionele stress. Dit leidt ook tot hogere zorgkosten. Mensen in de palliatieve fase hebben een verhoogd valrisico als gevolg van toename van afhankelijkheid en zorgbehoefte door de terminale ziekte. Een valincident kan voor deze patiënten leiden tot fracturen, bloedingen, andere ernstige complicaties en vergroot de ervaren last. Een valincident kan daardoor pijn en lijden veroorzaken in alle dimensies van palliatieve zorg. De frequentie van valincidenten en het ontstaan van complicaties is onderzocht bij patiënten met kanker op palliatieve zorgafdelingen (PCU’s). Verder is de relatie tussen vallen, onafhankelijkheid en kwaliteit van sterven geïnventariseerd. 

Resultaten 

Patiënten die dertig dagen voor het overlijden vielen, waren vaker man, hadden vaker een delier, vaker een langere ziekenhuisopname en een langere geschatte prognose. Zij hadden in de laatste dagen van hun leven nog enige mate van mobiliteit. Ernstig letsel als een fractuur of intracraniële bloeding ten gevolg van de val was zeldzaam. 

Oorzaken van het valincident waren naar het toilet willen gaan om te ontlasten, dingen oprapen in de kamer en het wassen van gezicht en handen. De Good Death Scale is gebruikt om de kwaliteit van sterven te meten. De resultaten ervan en het gebruik van een urineverblijfskatheter waren niet significant geassocieerd met vallen.  

Discussie 

Ondersteuning bij toiletgang kan niet los gezien worden van vallen en waardigheid. Informele begeleiding en interventies zijn nodig. Patiënten weigeren echter ook hulp bij de toiletgang vanwege: geen hulp bij persoonlijke activiteiten; te hoge nood en niet meer kunnen wachten op hulp; overschatting eigen kunnen; verpleegkundige was te druk; geen hulp willen van onsympathieke verpleegkundige. Patiënten ervaren na een valincident een grotere angst om hun onafhankelijkheid te verliezen, vermijden vaker het hulpvragen en voelen zich ongemakkelijker bij het hulpvragen. Dit blijkt uit eerder onderzoek, maar komt niet terug in dit onderzoek.  

Conclusie 

1 op de 10 patiënten met kanker die verbleven op een PCU valt binnen 30 dagen voor het overlijden. Ernstige complicaties door het valincident waren zeldzaam (0,31). procent). De belangrijkste oorzaak van de val was het naar het toilet willen gaan. De relatie tussen vallen, onafhankelijkheid en de kwaliteit van sterven is complex: Zorgverleners dienen rekening te houden met valrisico en tegelijkertijd aandacht te hebben voor de wens van patiënten tot zelfstandig mobiliseren voor behoud van 
Onafhankelijkheid. Ook al kan dit gepaard gaan met vallen.  

Commentaar 

Het onderzoek vond plaats tussen januari 2017 en juni 2018. In de tussenliggende zes jaar zijn de gevolgen van de vergrijzing al meer voelbaar dan toen. Niet alleen voor de patiënten maar ook voor de zorgprofessionals. Ten tijde van het onderzoek wist men ook af van het voorspelde zorginfarct. Persoonlijk had ik het waardevol gevonden als het onderzoek als extra uitkomstmaat de impact van valincidenten op de zorgprofessionals en op de naasten van patiënten had meegenomen. De zorgprofessional of de naasten treffen de patiënt aan na een val. Hoe staat het gevoel van waardigheid, onafhankelijkheid en eigen regie van de patiënt in relatie tot het eventuele schuldgevoel, verantwoordelijkheidsgevoel en het zorghart van de professional en in relatie tot het eventuele schuldgevoel, machteloosheid en bezorgdheid van de naasten? Hoe ga je met deze gevoelens om als zorgprofessional en als naasten om de zorg voor de patiënt te kunnen blijven geven? De emotionele impact van valincidenten op naasten en zorgprofessionals is even belangrijk als de wens tot onafhankelijkheid van de patiënt. Door hierop te anticiperen, kunnen naasten hun rol als mantelzorger blijven vervullen en wordt morele stress voor zorgprofessionals verminderd. Alleen zo kunnen zij beiden de patiënt blijven ondersteunen in de wens tot onafhankelijkheid.  

Thammara Lips, verpleegkundig specialist palliatieve zorg 

Over de publicatie 

Hiroyuki, O. et al. “Prevalence of falls in the last weeks of life and relationship between falls, independence and quality of dying in Japan: a large prospective cohort study.” BMJ Open; 2024 October 09. DOI: 10.1136/bmjopen-2024-085315 

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie december 2024. Bekijk alle e-pal-artikelen.