Diversiteitsdiscoursen in proactieve zorgplanning

Praten over het levenseinde is een zeer persoonlijke aangelegenheid. Waarden, betekenisgeving, wensen en morele perspectieven over wat een goed leven, goede zorg of een goede dood is, verschillen tussen individuen en culturele groepen (diversiteit). Aspecten van diversiteit en sociale identiteit hangen bovendien ook samen met structurele ongelijkheden in uitkomsten van (palliatieve) zorg. Daarom is het voor zorgverleners belangrijk om bij proactieve zorgplanning en gesprekken over – en richting - het levenseinde rekening te houden met diversiteit onder patiënten, om zo eerlijke, inclusieve en rechtvaardige palliatieve zorg te bevorderen.

‘Diversiteit’ wordt in de (onderzoeks)praktijk vaak echter op verschillende manieren benaderd en gedefinieerd, waarbij de uiteenlopende betekenissen van de term zelden expliciet worden gemaakt. Dit kan de kwaliteit van palliatieve zorg voor verschillende patiënten groepen en de kennisvorming in onderzoek beïnvloeden. Inzicht in de manier waarop zorgprofessionals en onderzoekers betekenis geven aan diversiteit in gesprekken over proactieve zorgplanning en het levenseinde kan ons begrip vergroten van wat deze definities praktisch betekenen voor het verbeteren van de kwaliteit van palliatieve zorg, communicatie en onderzoek met verschillende patiënten en gemeenschappen.

Methodiek

Wij voerden 16 semigestructureerde interviews uit met experts op het gebied van levenseinde en diversiteit (zowel zorgprofessionals en onderzoekers) om te onderzoeken hoe zij het concept ‘diversiteit’ begrijpen. Hoe zij het gebruiken in gesprekken over proactieve zorgplanning en het levenseinde, en wat zij verstaan onder goed rekening houden met diversiteit in zorg en onderzoek.

Resultaten

Met behulp van thematische discoursanalyse identificeerden we vijf ‘diversiteitsdiscoursen’: het categorale discours, het ‘diversiteit als determinant’ discours, het ‘diversiteit in normen en waarden’ discours, het ‘iedereen is uniek’-discours, (uitleg) en het anti-essentialistische discours.

Conclusie/aanbevelingen

Elk discours heeft het potentieel om rechtvaardigheid en gelijke kansen in zorgverlening, toegang tot palliatieve zorg en uitkomsten te bevorderen. Toch kunnen deze discoursen, indien ze niet kritisch worden toegepast, (onbedoeld) bestaande ongelijkheden in stand houden of reproduceren. Bewustwording en kritische reflectie op persoonlijke diversiteitsdiscoursen en hun mogelijke impact, zijn belangrijk voor iedereen die diversiteit-responsieve palliatieve zorg wil bevorderen. 

Relevantie voor praktijk

• Inzicht in verschillende diversiteit discoursen en hun mogelijke effecten biedt zorgverleners de mogelijkheid om blinde vlekken te adresseren en meer rechtvaardigheid in de palliatieve zorg te faciliteren, bijvoorbeeld door communicatiestijlen beter af te stemmen op de behoeftes, waarden of vaardigheden van verschillende patiënten;
• Verschillende conceptualiseringen van diversiteit kunnen bijdragen aan meer inclusieve onderzoeksdesigns en beleidsvorming. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van interventies die rekening houden met de behoeften van diverse patiëntengroepen.

Referentie

Kröger, C., Uysal-Bozkir, Ö., Peters, M. J. L., Van der Plas, A. G. M., Widdershoven, G. A. M., & Muntinga, M. E. (2025). Diversity in Advance Care Planning and End-Of-Life Conversations: Discourses of Healthcare Professionals and Researchers. Omega, 90(4), 1716–1737. https://doi.org/10.1177/00302228221126257

Meer informatie

Lees hier het artikel.