Samenleven is medeleven: een sociologische kijk op palliatieve zorg

Samenvatting

Alle academici hebben hun eigen 'bias'. De bias van palliatief werkende zorgverleners is dat ze zelf veel voldoening halen uit de een-op-een-contacten met patiënten. Stervende mensen brengen echter maar 5% van hun tijd door bij professionals. De overige 95% zijn ze alleen of met hun naasten, thuis of ergens anders in de maatschappij. Ernstige palliatieve 'co-morbiditeit', zoals eenzaamheid, komt veel voor en speelt zich dikwijls af in de sociale dimensie. Zorgverleners kunnen sociale problemen niet bestrijden. Wie wel?

De Australische socioloog Kellehear trekt de parallel met leefstijlveranderingen, zoals stoppen met roken en alcoholmisbruik. Het helpt niet als dokters hierover met patiënten spreken. Wat wel helpt zijn wetswijzigingen, educatie en 'community participation'. Elke gemeenschap heeft zijn eigen expertise. Door met de mensen zelf te spreken over en vanuit hún levenservaringen kunnen de specifieke kwaliteiten en behoeften van een gemeenschap duidelijk worden. Als je met 'palliatieve zorgverleners' spreekt over sterven, dan lijken ze ervan te houden de tragiek van het sterven uit te vergroten. Maar er zijn ook veel positieve aspecten aan sterven: stervende mensen leven intenser en vaak harmonieus, hebben intensieve vriendschapscontacten. Het helpt om vanuit  de gemeenschappen zelf meer aandacht te genereren voor die positieve aspecten van ziekte en sterven. Vanuit die gedachte initieerden Kellehear en zijn team in vele steden en wijken in de hele wereld tientallen 'compassionate communities'. Dit zijn gemeenschappen waarin ondersteunende activiteiten voor zieken en stervenden ontwikkeld worden door de gemeenschap zelf. Dit gebeurt op basis van de geïnventariseerde behoeften en aanbod van die gemeenschap op scholen, op het werk, in buurthuizen, cafés, de supermarkt, enz. Zo ontstaat op een positieve manier meer aandacht voor zieken en stervenden als onderdeel van een levendige, zorgzame en meelevende gemeenschap.

Commentaar

Een eye-opener, inderdaad  'bias' dus. Helaas staat er op de lijst van compassionate communities nog geen Nederlandse stad.

Over de publicatie

Kellehear, A. (2019). A Public Health Approach to Palliative Care. Old Lessons for a New Field. Openingslezing tijdens de Nederlands-Vlaamse wetenschapsdagen op 21 en 22 november 2019 te Antwerpen.

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie maart 2020. Alle e-pal-artikelen staan hier.