Pablo Picasso: Wetenschap en liefdadigheid (1896)

De schilder

Pablo Ruiz Picasso, één van de bekendste Spaanse kunstenaars, is in 1881 na een zware bevalling ter wereld gekomen in Malaga. Hij werd gered door zijn oom, een arts. Zijn vader was kunstenaar en leraar. Pablo kon eerder tekenen dan praten. Het gezin verhuist naar la Coruña in Galicië. Later gaat het gezin naar Barcelona. Als 13-jarige wordt Pablo daar aangenomen aan de academie voor schone kunsten. Hij maakt grote indruk en kan de eerste twee jaar overslaan. De dood van zijn geliefde zusje Conchita van zeven jaar aan difterie raakt hem diep. Als vijftienjarige maakt hij zijn eerste grote werk. Het is het hieronder beschreven indrukwekkende schilderij, waarin hij zijn vader als kunstenaar al overtreft. Later vervolgt hij zijn opleiding in Madrid, maar raakt verveeld door de academische stijl en kiest zonder diploma zijn eigen weg. 

In 1900 trekt Picasso naar Parijs, dan het centrum van de kunstwereld. Hij verkeert onder tal van bekende kunstenaars, bohémiens, vaak levend in armoede. Vrouwen spelen een belangrijke rol in zijn leven en in zijn kunst. Hij is twee keer getrouwd geweest en had daarnaast tal van minnaressen. Hij laat vier kinderen na bij drie vrouwen. 

Picasso’s stijl van schilderen wordt meer bepaald door zijn emoties en stemmingen, dan door de trends van de tijd. Zo zijn er verschillende stijlen te onderscheiden, variërend van klassiek tot kubistisch, surrealistisch en tenslotte abstract. In zijn lange leven heeft hij een immense hoeveelheid kunstwerken gemaakt. Hij was behalve schilder ook tekenaar, beeldhouwer, keramist en graficus. 

In zijn laatste jaren, inmiddels wereldberoemd, trok hij zich terug in Zuid-Frankrijk. Hij overleed in 1973 plotseling thuis tijdens een diner, vermoedelijk aan een infarct of longembolie.

Het schilderij

Ten tijde van een uitbraak van cholera overlijdt een ander zusje. Deze dramatische gebeurtenissen inspireren hem tot dit grote klassieke schilderij, toonbeeld van het negentiende eeuwse sociaal-realisme. Daarmee volgde hij het advies van zijn vader. 

We zien een emotieloze geneesheer naast een liefdevolle non. De stervende patiënt ligt tussen deze contrasterende figuren. De dokter neemt de polsslag op, terwijl de zuster aandacht voor de zieke heeft, met een kind op haar arm. In deze tijd was er nog geen effectieve behandeling beschikbaar, de arts staat ondanks zijn autoriteit machteloos. 

Pablo Picasso geeft dit schilderij uit eerbied cadeau aan zijn oom die arts is. Hierna wordt geld bijeengelegd om hem verder te kunnen laten studeren in Madrid.

Het schilderij is te zien in het Museu Picasso in Barcelona.

Commentaar

De symboliek van de afstand tussen de geneeskunde en de lijdende patiënt wordt treffend weergegeven in dit werk. In de afgelopen eeuw heeft de geneeskunde steeds meer gewicht gekregen en genomen in de gezondheidszorg. Ondanks de progressie van de wetenschap, blijkt de delicate balans tussen genezen en zorgen nog immer aanwezig. Dat kun je geneeskunst noemen. 

Coen Albers, huiarts

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie juni 2024. Alle e-pal-artikelen staan hier.