Opioïden bij dyspnoe: niets nieuws onder de zon

Er wordt al tientallen jaren onderzoek gedaan naar het effect van de behandeling met opioïden op dyspnoe bij kanker. Dit leverde slechts twee meta-analyses op met helaas tegenstrijdige conclusies. Ook vrij recente randomized controlled trials (RCT’s) spraken elkaar tegen.    

Dit onderzoek

Het artikel betreft een nieuwe systematische review en meta-analyse, die de onderzoekers konden uitvoeren omdat er de laatste jaren nieuwe RCT’s over dit onderwerp gepubliceerd zijn.

Methode

De Chinese onderzoekers werkten volgens de PRISMA- en Cochrane-regels. Zij doorzochten de gebruikelijke databanken op Engelstalige RCT’s, gepubliceerd tot 13 januari 2020, waarin het effect bestudeerd werd van opioïden op dyspnoe bij patiënten met kanker. In deze RCT’s werden verschillende soorten opioïden vergeleken met ofwel geen interventie, ofwel placebo, ofwel een ander geneesmiddel. De uitkomstmaat was de ernst van de dyspnoe, op een VAS- of NRS-schaal, en/of de inspanningstolerantie, volgens een Borg-schaal of 6-minutenlooptest, en/of vitale meetwaarden zoals ademfrequentie en zuurstofsaturatie. 

Resultaten en discussie

Van de 190 gevonden artikelen bleken er elf de toets van de selectieprocedure te doorstaan. De totale populatie was 290 patiënten. Er was een grote verscheidenheid aan studie-opzetten. Zo waren er studies met poliklinische en met opgenomen patiënten, crossover- en parallelle studies, studies met meerdere opioïden of slechts een opioïd. Er werd een licht positief effect van opioïden op de ernst van de dyspnoe gevonden. Er was geen verbetering van inspanningstolerantie of zuurstofsaturatie, wel een vertraging van de ademfrequentie. Het positieve effect van morfine was significant. Fentanyl had een bijna-significant positief effect. Subcutane toediening was wel effectief, orale toediening en verneveling niet. De onderzoekers werden gehinderd door de kleine aantallen patiënten en de verschillen in onderzoekmethodes.

Conclusie

Opioïden verbeteren dyspnoe bij kanker, maar het bewijs is van lage kwaliteit. Grote studies met gestandaardiseerde protocollen zijn nodig.

Commentaar

Niets nieuws dus. We kunnen de richtlijn dyspnoe uit 2015 blijven volgen. 

Naar de publicatie

Luo, N. et al (2021) Efficacy and Safety of Opioids in Treating Cancer-Related Dyspnea: A Systematic Review and Meta-Analysis Based on Randomized Controlled Trials. (niet openbaar) Journal of Pain and Symptom Management (61), 198-210.

Deze bijdrage is onderdeel van E-Pal - editie mei 2021. U vindt alle bijdragen van E-Pal hier.