La Miseria (1886) door Cristobal Rojas Poleo

De schilder

Cristobal Rojas Poleo is een van de meest prominente schilders van Venezuela. Een gemeente in zijn geboortestreek is later naar hem genoemd.

Cristobal werd geboren in 1858 op het platteland tijdens een federale oorlog als oudste zoon van een arts. Zijn grootvader brengt hem de eerste beginselen van de schilderkunst bij. Als hij 13 jaar is, na het overlijden van zijn vader, moet hij gaan werken in een tabaksfabriek om de familie te onderhouden. Later verhuist hij naar Caracas, waar hij in contact komt met een bekende schilder, met wie hij meewerkt aan de decoratie van de kathedraal. Hij kan lessen bijwonen aan de Universidad Central de Caracas. Met een aansprekend schilderij over de dood van een nationale held krijgt hij een beurs van de staat waarmee hij in Parijs zijn opleiding kan vervolgen. Hij laat zich inspireren door de grote klassieke werken in het Louvre. Cristobal heeft een melancholisch karakter en oscilleert tussen de verleiding van alcohol en eenzaamheid. Zijn werken worden gekenmerkt door een intense dramatiek, gerelateerd aan zijn eigen achtergrond. Zijn stijl varieert van neoromantiek tot sociaal-realisme en uiteindelijk impressionisme. Hij breekt door na een expositie in de Salon van Parijs met het hier besproken werk La Miseria.

Als Cristobal ten prooi valt aan de volksziekte tuberculose begint zijn neergang. Hij wijst een verzoek om naar Rome te verhuizen af en verliest daarmee zijn beurs. Cristobal vervalt in armoede. In 1890 keert hij terug naar Caracas en overlijdt in hetzelfde jaar, hij is dan 32 jaar.

Het schilderij

De afgebeelde scène is zeer luguber. Een wanhopige man zit naast een bed met zijn stervende vrouw. Het schemerachtige licht en de sombere kleuren benadrukken de triestheid en de verbittering. De details versterken dit beeld: oude en vieze kleding, gescheurde lakens, een kamer met drie kleine schilderijtjes als enige versiering. De kale houten vloer is versleten.

De gezichtsuitdrukking van de beide figuren tonen de armoede en de wanhoop.

De uitgesproken dramatiek van dit grote werk maakt grote indruk, niet alleen op de Salon van Parijs. Hij wordt hiermee een geziene gast op dit podium. Ook in zijn moederland Venezuela wordt zijn roem bevestigd.

Het werk is te zien in de Galeria de Arte Nacional in Caracas.

De invloed van sociale misstanden op de gezondheid van mensen wordt met dit werk goed weergegeven. Heden ten dage is dat helaas niet anders, zelfs in ons welvarende deel van de wereld.

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie augustus 2023. Alle e-pal-artikelen staan hier