De kenmerken van door verpleegkundige geleide ACP-interventies

Introductie

Verpleegkundigen hebben de ideale positie om een proactieve rol in het  Advance Care Planning (ACP, proactieve zorgplanning) processen te spelen, gezien de relatie van verpleegkundigen met patiënten en hun naasten, hun rol als vertegenwoordigers van patiënten, en hun expertise, Maar hoe ziet het eruit? 

Methodiek

In dit Amerikaanse literatuuronderzoek (scoping review) worden de kenmerken van ACP-interventies verkend waarin een verpleegkundige actief betrokken was of de leiding had genomen. De studie zoekt antwoorden op de volgende vragen: 
a)    Wat zijn de kenmerken van ACP-processen die door verpleegkundigen worden geleid? 
b)    In welke settings worden deze processen uitgevoerd? 
c)    Wat zijn de uitkomsten van 'nurse-led ACP'?

Resultaten

Twaalf artikelen zijn geïncludeerd. De ACP-gerelateerde interventies geleid door verpleegkundigen werden uitgevoerd door verschillende (geregistreerde) verpleegkundigen, zoals oncologie-, coördinerende, palliatieve en wijkverpleegkundigen. Ook getrainde verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten werden vermeld als organisatoren en uitvoerders van ACP-besprekingen. De setting waarin deze interventies plaatsvonden, varieerde van de klinische setting (zowel in persoon als telefonisch) tot bijeenkomsten in verschillende gemeenschappelijke ontmoetingscentra (zoals kerken, brandweerkazernes en gemeenschapscentra). Deze interventies duurden meestal minder dan een uur, hoewel een aantal studies vermeldden dat er meerdere sessies plaatsvonden om de patiënt op te volgen. Verpleegkundigen organiseerden persoonlijke gesprekken, workshops en informatiebijeenkomsten over ACP, waarin vragen gesteld en beantwoord konden worden. In andere gevallen fungeerden verpleegkundigen als aanspreekpunt voor patiënten, hun naasten en andere professionals bij vragen. 

Verschillende hulpmiddelen werden ingezet, zoals "Five wishes", waarin handvatten werden beschreven over de wensen van patiënten met betrekking tot wettelijke vertegenwoordigers, welke (medische) zorg ze willen ontvangen, welk comfortbeleid ze wensen, hoe ze behandeld willen worden en welke informatie ze willen delen met hun naasten.

De rol van deze verpleegkundigen bestond meestal uit het initiëren en faciliteren van gesprekken over het opstellen van een wilsverklaring (ACP), hoewel ze soms ook betrokken waren bij het coördineren van het benoemen en vastleggen van wettelijk vertegenwoordigers voor de patiënt. In deze studie werden de volgende uitkomsten beschreven: een significante toename van ACP-gesprekken en de bereidheid tot het opstellen van een wilsverklaring nadat deelnemers hadden deelgenomen aan door verpleegkundigen geleide ACP-interventies. Er was een grotere kans dat deelnemers ACP-gesprekken zouden voeren met hun familie en vrienden. Naast een groei in positieve attitudes ten aanzien van het instellen van een wettelijk vertegenwoordiger en de vastlegging daarvan, werd ook een toename in zelfvertrouwen bij het nemen van beslissingen voor de toekomst als uitkomst vermeld.

Conclusie/aanbeveling

Gezien de positieve resultaten is het wenselijk om de rol van verpleegkundigen in de ACP-processen te versterken. Een duidelijke beschrijving van ACP-gerelateerde verpleegkundige interventies zal helpen bij het integreren van deze interventies in de verpleegkundige zorg.

Commentaar 

In deze studie hadden verpleegkundigen een proactieve rol in ACP-processen. In Nederland hebben verpleegkundigen en verzorgenden vooral een belangrijke signalerende en verkennende rol in ACP-processen, terwijl een goed opgeleide verpleegkundige ook een proactieve rol kan spelen in het proces. Verduidelijking, erkenning en benadrukking van de proactieve rol van verpleegkundigen is echter nodig om ACP-processen goed te laten verlopen, vooral in deze tijd van schaarste.

Elisa Loa, palliatieve zorgverpleegkundige & verpleegkundige in opleiding tot specialist (Vios)

Agyei, K. G., Yahaya, A. R., Dapilah, E., & Norton, S. A. (2024). Nurse-Led Advance Care Planning in Adults in the US-A Scoping Review. American Journal of Hospice and Palliative Medicine, no. 0(0) (aug 2024): 1-13. 
DOI: 10.1177/10499091241276009 

Nurse-Led Advance Care Planning in Adults in the U.S.- A Scoping Review - PubMed (nih.gov)  
Aug 2024

Trefw: proactieve zorgplanning

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie september 2024. Alle e-pal-artikelen staan hier.