In het moment leven in de laatste levensfase

Samenvatting

Welke rol vervult ‘in het moment leven’, als iemand een levensbeperkende diagnose heeft? Deze reflectie, aan de hand van ervaringen met mevrouw B, stelt de traditionele palliatieve zorgparadigma’s van verdriet en proactieve zorgplanning op de proef en laat zien dat optimisme, vreugde en spiritualiteit kunnen bijdragen aan een positieve houding in de laatste levensfase. 

Deze houding van mevrouw B, een 63-jarige patiënte met terminaal longkanker, doet de auteur denken aan het boek When Breath Becomes Air van Dr. Paul Kalanithi, een arts die stierf aan longkanker. Hij spoort zorgverleners aan om meer waarde te hechten aan de vreugde die we patiënten in hun laatste levensdagen kunnen schenken.

Mevrouw B omarmt haar sterfelijkheid met optimisme; ze richt zich op de dagelijkse vreugden (zoals reizen) om het beste uit iedere dag te halen, in plaats van op toekomstige zorgen. Haar vreugde en acceptatie komen voort uit een ‘goed geleefd leven’, haar levenservaringen (carrière, opvoeden van kinderen) waren bevredigend. Al kent ze ook emotionele kwetsbaarheid, bijvoorbeeld bij de gedachte haar zoons bruiloft te missen. Een sterke spirituele overtuiging in ‘engelen’ biedt haar troost en kracht bij het omgaan met haar diagnose.

De auteur benadrukt een flexibele en empathische benadering die aansluit bij de behoeften van de patiënt. Niet elke patiënt benadert sterven op een sombere manier; sommigen vinden kracht in optimisme. Door aandacht te hebben voor, niet alleen symptoombestrijding, maar ook de psychologische, spirituele en culturele aspecten van zorg, kunnen zorgverleners bijdragen aan de levenskwaliteit van hun patiënten.

Haar interacties met mevrouw B heeft het perspectief op palliatieve zorg voor de auteur veranderd. Ze pleit voor een aanpak die, naast verdriet, vreugde en hoop omarmt en wijst op het belang van ‘diep luisteren’ en culturele gevoeligheid in gesprekken over lijden en sterfelijkheid.

Conclusie

Het artikel benadrukt het belang van het erkennen van de unieke copingsmechanismen van patiënten en het respecteren van hun individuele waarden en voorkeuren. Het koesteren van vreugde en het leven ín het moment is niet alleen mogelijk binnen palliatieve zorg, maar kan essentieel zijn voor de kwaliteit van leven in de laatste levensfase.

Commentaar

Dit artikel trok mijn aandacht door zijn titel. Wat betekent leven in, voor, op het moment voor iemand? Doen we dat niet al automatisch of proberen we dat op zijn minst te doen? Door het verhaal van mevrouw B. als bron van kennis te gebruiken, stelt de auteur betekenisgeving over ‘leven in het moment’ centraal en daarmee de waarden die mevrouw B daaraan verbindt.

Het artikel roept voor mij op tot een zorgethische benadering van palliatieve zorg, waarin zorgverleners zich richten op het respecteren van de autonomie (richten op het hier en nu, in plaats van te focussen op ziekte), het bevorderen van welzijn en het erkennen van de unieke levensverhalen van patiënten. Door aandacht te hebben voor de relationele dimensies van zorg, met het belang van betekenisgeving in de laatste levensfase, kunnen zorgverleners bijdragen aan een waardig en vervuld einde voor hun patiënten. 
Aandacht voor culturele gevoeligheid in gesprekken over lijden en sterfelijkheid, is een actueel onderwerp. Mustafa Bulut maakt zich in zijn boek Wilt u weten wat u heeft?, sterk voor cultuursensitiviteit in de zorg en hoe we daar als zorgverleners mee om kunnen gaan. Een aanrader.

Erika Dubbeldam – Zorgethica en (IC)verpleegkundige werkzaam in een hospice.

Trefwoorden: zorg rond het levenseinde, communicatie, reflectie, besluitvorming

Over de publicatie 

Renuka Chintapalli. Living for the Moment - How Important Is It in the End of Life? American Journal of Hospice & Palliative Medicine. (2024, October 13) Vol 0(0) 1-4
DOI: 10.1177/10499091241292812

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie december 2024. Bekijk alle e-pal-artikelen.