Het schilderij 'The death of Willem Barents' door Christiaan Julius Lodewijck Portman

De schilder

Christiaan Julius Lodewijck Portman is een, in de vergetelheid geraakte, negentiende eeuwse schilder. Hij werd in 1799 in Amsterdam geboren, als zoon van een graveur en werd opgevoed door, zijn in de Franse tijd naar Darmstadt uitgeweken, Duitse grootvader. Hij werd opgeleid tot schilder en werkte in Duitsland, Parijs, Brussel en Londen.

De eerste daguerrotype-uitrusting werd door hem naar Nederland gehaald. Hij schilderde grote historische stukken en portretten. Hij zag zichzelf meer als vakman dan als artiest. Uiteindelijk eindigde hij als schilder, fotograaf en lithograaf. Om aan de kost te komen hield hij zich later ook bezig met inpolderingen. In 1868 stierf hij in Beverwijk.

Het schilderij

Portman werd geinspireerd door de aangewakkerde nationale identiteit na de Franse overheersing. Het hier getoonde schilderij geeft een combinatie van historisch verantwoorde details en publieksgerichte dramatiek. De heldenmoed van Willem Barents met de overwintering op Nova Zembla sprak na ruim twee eeuwen nog altijd tot de verbeelding. Na de overleving in het Behouden Huys in de barre poolwinter is hij, op de terugweg naar het vasteland, overleden.

In het midden van het schilderij zien wij de juist gestorven Willem Barents, als een Jezus-figuur in de armen van Gerrit de Veer, zoals die dat had beschreven in zijn dagboek. Als twaalf apostelen staan de treurende en verslagen, historisch geklede bemanningsleden eromheen, als een moderne piëta. De entourage met de bemanning op een ijsschots,de ijsbergen en de tot zeilschip gemaakte sloep, met de vlag op de geimproviseerde mast op de achtergrond, maakt het dramatisch beeld compleet.

Zijn linkerhand rust op de zeekaart met Nova Zembla en de kompasroos zichtbaar in beeld. Zijn koude bleke lippen van hun raadsman, die zo vaak moed en troost spraken, zwijgen voor altijd. De voorwerpen rechts tonen de vergankelijkheid van het leven. Het lege uurglas, de omgevallen, gedoofde lantaarn. Ernaast een glazen karaf en een bijbel, als christelijke symbolen.

Dit schilderij is te zien in het National Maritime Museum in Greenwich, London.

Deze bijdrage is onderdeel van E-Pal - editie juni 2020. U vindt alle bijdragen E-Pal hier.