Generiek kompas en Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland (interview)

Het Generiek kompas, het nieuwe kwaliteitskader voor de verpleging en verzorging van ouderen, is nauw verbonden met het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland; beide draaien om de best passende zorg voor mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben om zo optimaal mogelijk te kunnen leven. Hoe kan het Generiek kompas zoveel mogelijk profiteren van de kennis en kunde die in het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland zit? Manon Jansen, projectleider van het strategische thema Kwaliteitskader palliatieve zorg van het NPPZ II, geeft een update over de stand van zaken.

Het Generiek kompas ‘Samen werken aan kwaliteit van bestaan’ is sinds juli 2024 opgenomen in het register van het Zorginstituut Nederland. Het Register is een digitaal overzicht van kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten waarmee het Zorginstituut ervoor zorgt dat iedereen in Nederland kan zien wat wordt verstaan onder goede zorg en hoe je goede zorg meet. Het Generiek kompas is een richtinggevend Kompas en gaat over langdurige zorg en kwaliteit van bestaan van mensen met een zorgvraag thuis, in de wijk of in het verpleeghuis. Het is bij het Zorginstituut ingediend door 17 partijen waaronder Actiz, V&VN (beroepsvereniging van verpleegkundigen en verzorgenden), Verenso (de beroepsvereniging van specialisten ouderengeneeskunde), MantelzorgNL, ouderenbond ANBO-PCOB en Zorgverzekeraars Nederland.

Manon Janssen, projectleider strategisch thema Kwaliteitskader Palliatieve zorg van het NPPZ II

Verbinding tussen de kaders

“Onder de grote groep patiënten die langdurig van zorg afhankelijk zijn, zitten ook veel mensen in de palliatieve fase”, zegt Manon Jansen, projectleider van het strategische thema Kwaliteitskader palliatieve zorg van het Nationaal Programma Palliatieve Zorg II. “Het gaat jaarlijks om zo’n 120.000 mensen. Hoe zorgen wij er nou voor dat zij optimaal kunnen profiteren van de kennis en kunde die samengevoegd is in het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland? Het Generiek kompas benoemt vijf zogeheten bouwstenen. Deze bouwstenen sluiten aan bij de essenties en domeinen van het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland. Daarom is het zo waardevol om elementen van dit kwaliteitskader te verbinden met het Generiek kompas.”

Proactieve zorgplanning

Eén van de essenties uit het kwaliteitskader die bijna vanzelfsprekend een plek in het Generiek kompas heeft, is proactieve zorgplanning. Eén van de bouwstenen van het Kompas heet ‘Het kennen van de wensen en behoeften’. Het kennen van deze wensen en behoeften is een vereiste om de kwaliteit van bestaan naar boven te halen bij iedere individuele persoon die (langdurig) van zorg afhankelijk is, stelt het Kompas. Daartoe moeten zorgvragers, hun mantelzorgers, andere naasten en de professionals uit de wereld van zorg en welzijn een open gesprek voeren.

De bouwstenen uit het Generiek kompas zullen alle in het dagelijkse werk van zorg- en welzijnsorganisaties geïmplementeerd worden. Het implementatietraject, dat door de zogeheten Kompasraad wordt uitgevoerd, is net van start gegaan. Belangrijk actiepunt voor de bouwsteen ‘Het kennen van de wensen en behoeften’ is dat de Kompasraad een waaier gaat maken met instrumenten voor het open gesprek.

“Wat deze bouwsteen betreft kan het Generiek kompas voor mensen in de palliatieve fase gebruik maken van de al bestaande richtlijn Proactieve Zorgplanning", zegt Jansen. Ook de gesprekskaart die is gemaakt voor de praktische toepassing in de praktijk sluit naadloos aan bij deze bouwsteen. Op deze manier integreert de kennis uit het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland in het Kompas. “Als het kwaliteitskader op deze manier aan het Generiek kompas kan worden geklikt, is dat natuurlijk geweldig”, constateert Jansen, “want dat is precies het doel van ons Nationaal Programma: integratie van palliatieve zorg in de reguliere zorg.”

Ervaringen met Netwerken Palliatieve Zorg

Een andere bouwsteen van het Generiek kompas heet ‘Het bouwen van netwerken’. Hiermee doelen de samenstellers van het Kompas zowel op de sociale netwerken van de patiënt als de netwerken van organisaties die gezamenlijk de zorg leveren. “Deze bouwsteen sluit naadloos aan bij de ervaringen die we de afgelopen decennia hebben opgedaan met de Netwerken Palliatieve Zorg. Hun werkwijze is een mooi voorbeeld voor deze bouwsteen.”

Een Generiek kompas met bouwstenen afspreken is één, de implementatie ervan is een volgende stap. Het werk daarvoor gaat beginnen, nu eind oktober oud-Tweede Kamerlid Ockje Tellegen is aangetreden als voorzitter van de Kompasraad, de raad die het implementatieproces gaat begeleiden. Tellegen wordt ondersteund door de nieuwe secretaris Jacqueline Klein Gunnewiek.

Webinar

Tijdens de recente Week van de Palliatieve Zorg hield Actiz een webinar over het Generiek kompas en het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland. Aan dit webinar nam adviseur palliatieve zorg Elise Posma onder meer deel. Zij vertelde onder meer over de verbondenheid van het Kompas en het kwaliteitskader. Wil je dit terugkijken? Kijk het webinar terug via YouTube.