Een raamwerk van levenseindegesprekken door verpleegkundigen met ouderen volgens verschillende disciplines

Inleiding

Verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten (hierna “verpleegkundigen” genoemd) vinden praten met ouderen over het levenseinde vaak moeilijk. Verpleegkundigen hebben meer kennis nodig van de belangrijkste onderdelen (“bouwstenen”) van levenseindegesprekken als onderdeel van proactieve zorgplanning. Gebaseerd op de bevindingen van eerdere studies, hebben we een voorlopig theoretisch raamwerk van deze bouwstenen ontwikkeld. Het perspectief van artsen en geestelijk verzorgers in het raamwerk ontbreekt, terwijl verpleegkundigen hen zien als belangrijkste samenwerkingspartners in proactieve zorgplanning waar ze veel van kunnen leren. Het doel van dit onderzoek was het verrijken van het theoretisch raamwerk op basis van de inzichten van meerdere disciplines.

Methodiek

Er werden vijf semigestructureerde focusgroep interviews afgenomen, waarvan vier discipline-specifiek en één met verschillende disciplines. Data werden geanalyseerd met behulp van een raamwerkanalyse, waarbij de vijf overkoepelende thema's en twintig bouwstenen uit het voorlopige theoretische raamwerk dienden als coderingsstructuur.

Resultaten

Tien verpleegkundigen, acht artsen, zeven geestelijk verzorgers en acht cliënt-naastenvertegenwoordigers namen deel aan het onderzoek. De resultaten hebben ons raamwerk en begrip van levenseindecommunicatie verrijkt. Deelnemers benadrukten bijvoorbeeld het belang van wederzijds vertrouwen boven een langdurige vertrouwensrelatie, van de behoefte van ouderen en hun naasten om zich gezien en gehoord te voelen, van levenseindegesprekken zonder nadrukkelijk doel behalve verbinden en van stilte toelaten, wat volgens de deelnemers belangrijker is dan praten. Onderstaand zie je het herziene theoretische raamwerk:

Conclusie

Verpleegkundigen moeten soms een stapje terug doen, reflecteren, stil zijn en gaan zitten om te verbinden met ouderen en hun naasten. 
Het is nodig om het raamwerk internationaal te valideren, gezien de mogelijke verschillen tussen verpleegkundigen in verschillende landen en met verschillende culturele achtergronden. Na validatie kan het raamwerk gebruikt worden in toekomstig onderzoek. Daarnaast kunnen de resultaten vertaald worden naar interventies die verpleegkundigen ondersteunen in hun rol in levenseindecommunicatie en bijdragen aan verbetering in opleidingen.

Relevantie voor praktijk

• Het herziene theoretische raamwerk kan verpleegkundigen helpen om zich bewust te worden van, te leren van, zich voor te bereiden op, deel te nemen aan en te evalueren op persoonsgerichte levenseindecommunicatie die de waarden, behoeften en voorkeuren van ouderen, hun naasten en zichzelf respecteert.
• Niet elke bouwsteen in het raamwerk hoeft in elk levenseindegesprek in dezelfde mate aanwezig te zijn.
• Verpleegkundigen moeten streven naar verbinding in een levenseindegesprek en moeten specifieke, beoogde uitkomsten zo veel mogelijk loslaten.

Referentie

Peerboom, F.B.A.L., Friesen-Storms, J.H.H.M., van der Steen, J.T., Janssen, D.J.A., & Meijers, J.M.M. (2025). Conceptualizing end-of-life communication by nursing staff as part of advance care planning with older people: a multiple discipline focus group study. International Journal of Nursing Studies Advances, 100436.

Meer informatie

Lees hier het volledige artikel.

Kijk hier en hier voor meer informatie over het project.