Effectieve communicatie tussen zorgverleners, patiënten en hun naasten in de palliatieve zorg

In de palliatieve zorg is effectieve communicatie tussen zorgverleners en patiënten en hun naasten essentieel om adequaat tegemoet te komen aan de behoeften en voorkeuren van patiënten en naasten. Effectieve communicatie omvat onder andere wederzijdse uitwisseling van informatie, faciliteert gedeelde besluitvorming en bevordert een empathische zorgrelatie. We onderzochten wat effectieve communicatie met zorgverleners betekent volgens patiënten met een gevorderde ziekte en hun naasten. 

Methodiek

Voor deze systematische literatuurstudie includeerden we artikelen over onderzoek dat gaat over communicatie in de palliatieve zorg vanuit het perspectief van patiënten en/of naasten. Alle artikelen werden thematisch geanalyseerd. 

Resultaten

In totaal werden 56 artikelen geïncludeerd. We vonden 7 aspecten die vanuit het perspectief van patiënten en naasten bijdragen aan effectieve communicatie: (1) open en eerlijke informatie. Deze open en eerlijke communicatie kan echter ook angst, stress en existentiële ontwrichting oproepen. Patiënten en naasten gaven daarnaast aan dat ze belangrijk vinden (2) dat zorgverleners afstemmen op de wijze waarop de patiënt en naaste informatie opnemen en verwerken; (3) empathie; (4) duidelijke en begrijpelijke taal; (5) ruimte laten voor positieve coping strategieën zoals hoop; (6) betrokken zorgverleners die verantwoordelijkheid nemen; en (7) erkenning van naasten in hun rol als mantelzorger. De meeste onderzoeken in deze literatuurstudie hadden betrekking op communicatie met artsen in een ziekenhuisomgeving. 

Belangrijkste conclusies

De meeste patiënten in de palliatieve fase en hun naasten vinden het belangrijk dat zorgverleners niet alleen aandacht besteden aan strikt medische zaken, maar ook aan wie ze zijn als persoon en het proces waar ze doorheen gaan. Er is meer onderzoek nodig naar effectieve communicatie door verpleegkundigen, in de extramurale zorg en naar communicatie door zorgverleners die gespecialiseerd zijn in palliatieve zorg. 

Relevantie voor de praktijk

• De meeste patiënten en naasten willen, ongeacht het soort gesprek met ongeacht welke zorgverlener, affectieve, dat wil zeggen werkelijk betrokken communicatie ervaren.  

• Samenwerkende zorgverleners kunnen bijdragen aan effectieve communicatie met patiënten en naasten door gebruik van een aantal basiselementen: duidelijke en begrijpelijke taal, informatie op maat en empathie. Daarbij vinden patiënten en naasten het belangrijk dat zorgverleners steeds afstemmen op het proces dat de patiënt doormaakt met aandacht voor de specifieke taken die de naaste ervaart. 

• Uit een aantal gevonden studies blijkt dat inspanningen van zorgverleners om de communicatie te verbeteren doorgaans tot grotere tevredenheid over de communicatie bij patiënten en naasten leiden. Een voorbeeld is: onderzoek naar het effect van een stapsgewijze communicatie-methode met patiënten met longkanker en hun naasten door een vaste verpleegkundige-arts ‘tandem’ (Krug et al., 2021).   

Referentie

Engel M, Kars MC, Teunissen SCCM, van der Heide A. Effective communication in palliative care from the perspectives of patients and relatives: A systematic review. Palliat Support Care. 2023 Oct;21(5):890-913. doi: 10.1017/S1478951523001165.

Heb je recent wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd gerelateerd aan palliatieve zorg, en zou je hiervan een Nederlandse samenvatting willen plaatsen op Palliaweb? Neem dan contact op via onderstaande button. Je ontvangt een formulier waarmee je een samenvatting kunt indienen.

Dien een samenvatting in