Ernst en hinder van een droge mond, hoe krijgen we dit goed in beeld?

Samenvatting 

Klachten van een droge mond komen veel voor in de palliatieve fase. De ernst en impact daarvan zijn onvoldoende in beeld. Meetinstrumenten zijn ondersteunend. Tegelijkertijd is duidelijk geworden dat deze de symptoomlast, die groot is voor patiënten, niet goed genoeg weergeven. De beleving van een droge mond heeft significant negatief effect op de dagelijkse kwaliteit van leven bij patiënten. Daarbij heeft het minder invloed op slikken, maar meer op spraak. Het veroorzaakt pijnlijke en gebarsten lippen of mondhoeken, hinder van dikke taaie speekselvorming en minder goede kwaliteit van slaap. 

Opzet onderzoek/methoden

Bij veertig patiënten werden twee meetinstrumenten als scorelijst afgenomen, een objectieve en een subjectieve. De medische en medicatiegegevens werden bestudeerd, een onderzoek van de mond zelf werd gedaan en een kwalitatief interview werd gehouden. De resultaten hiervan werden vergeleken, per patiënt en over de onderzoekspopulatie.

Resultaten

Een droge mond komt veel voor bij palliatieve patiënten, veelal ten gevolge van medicatie en (eerdere) behandeling, gemiddeld tot ernstig bij zo’n tachtig procent. Met het onderzoeken van de mond en het objectieve meetinstrument wordt dit slechts ten dele zichtbaar. Het subjectieve meetinstrument, dat meer ingaat op de ervaring van de patiënt, vult dit aan. Tegelijkertijd zijn dit slechts momentopnames, die nog te weinig weergeven van de beleving van de persoon zelf. Onduidelijk blijft  hoe groot de last op verschillende momenten is en hoezeer de patiënt  beperking ervaart van  kwaliteit van het dagelijks leven. De impact is groot bij de meerderheid. Vooral belemmert  een droge mond spraak en slaap. In eerdere studies en in kwantitatieve metingen komt dit effect niet of veel minder naar boven. Dat is ook zichtbaar in deze studie, in de gedeeltelijke correlatie maar ook in de verschillen tussen de meetbare gegevens en de beleving van de mensen zelf.

Conclusie

In dit onderzoek wordt zichtbaar dat meetinstrumenten alleen niet voldoende zeggen over de ernst van een droge mond en zeker niet over de beleving daarvan en de impact op de kwaliteit van dagelijkse leven van de patiënt. Voor het in beeld brengen, monitoren en het verlichten van de symptoomlast van de veelvoorkomende problemen met een droge mond, kan een meetinstrument ondersteunen maar alleen in combinatie met de ervaring van de persoon zelf.

Commentaar 

Deze studie is een goede toevoeging op eerdere studies die een oproep doen voor meer aandacht voor de mond bij palliatieve patiënten. Mondklachten en zeker een droge mond komen heel veel voor en zijn niet voldoende in beeld, herken ik ook in de dagelijkse praktijk. Dit terwijl de last en impact ervan heel groot is. Ik onderschrijf volledig de conclusies uit deze studie dat meetinstrumenten helpend kunnen zijn, maar niet zonder subjectieve aanvullingen. De ervaring en beleving van de ernst van de klachten en de impact op de persoon zelf zijn vaak niet in objectieve gegevens te vangen.
 
Josine Engels, coördinator hospice, trainer en rouwbegeleider 
 
E. Murphy Dourieu et al. “Assesment of dry mouth in a palliative population: a comparison between patient-reported symptoms and clinical oral dryness scale measurements.” American Journal of Hospice & Palliative Medicine, 2025; 0(0) 1-9. DOI: 10.1177/10499091251356596.
 

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie september 2025. Alle e-pal-artikelen staan hier.