Continue sedatie op z’n Frans

De schrijvers van dit nog te publiceren artikel beogen internationale uitwisseling van protocollen van einde-van-het-leven behandelingen. In dit geval gaat het om continue sedatie tot de dood. Ze presenteren het vijf-stappenplan dat ontwikkeld is in het ziekenhuis van Bligny in Frankrijk. Deze procedure voldoet aan de Franse Claeys-Leonetti wet waarin verplichtingen zijn opgenomen inzake einde van het leven procedures. Euthanasie is verboden in Frankrijk. Sedatie met mogelijk levensverkorting is onder voorwaarden toegestaan: De patiënt moet er mondeling herhaaldelijk en consistent om vragen, er moet sprake zijn van uitzichtloos lijden en een korte prognose.

De eerste stap wordt genomen in de eerste dagen van het verzoek van de patiënt. De behandelend arts belegt een vergadering met alle betrokken zorgverleners. Het doel ervan is tweeledig: het bijstaan van de patiënt in het nemen van dit besluit en het beoordelen of het besluit herhaald en consistent is. Er volgen meerdere van dit soort bijeenkomsten. Naast de behandelend arts is er een tweede voorzitter in de persoon van een onafhankelijke andere arts.

De tweede stap houdt in dat een vragenlijst met de patiënt wordt ingevuld. Hierin worden keuzen gemaakt over duur, diepte van en toestemming voor de sedatie. Zo wordt conform genoemde wet een en ander vastgelegd.

De derde stap wordt vlak voor de start van de sedatie gezet. Het hele team en nu ook de betrokken naasten komen bijeen om een laatste keer consensus uit te spreken over de juistheid van de sedatie, over de procedure, ieders taak (ook die van de naasten) en interventies als de patiënt toch niet comfortabel zou zijn. 

De vierde stap is de start van de sedatie met midazolam, chloorpromazine i.v. en eventueel propofol.

De vijfde stap houdt in de zorgvuldige begeleiding van de patiënt en naasten tijdens de sedatie.

Commentaar

Opvallend is dat in Frankrijk een minder duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen euthanasie en palliatieve sedatie dan in Nederland. Voor deze laatste procedure is daar een ‘korte prognose’ vereist zonder dat in het artikel een termijn genoemd wordt. Ook wordt de mogelijkheid van levensverkorting onder ogen gezien. Daarnaast valt uiteraard op dat palliatieve sedatie onderhevig is aan wettelijke voorschriften.

Ten dele is dit dus een wettelijk geregelde sluiproute voor euthanasie zonder deze term te noemen. Onnodig te melden dat in Nederland dit alles geheel anders geregeld is.

Wat kunnen wij hiervan leren? Volgens mij vooral dat in dit voorbeeld uit Frankrijk palliatieve sedatie veel beter wordt besproken en voorbereid. Daar zouden wij nog wat van kunnen opsteken! Immers, in ons land zien we nogal eens een gebrekkig ‘verwachtingsmanagement’ door de behandelend arts. Soms zelfs is deze niet aanwezig bij het begin van de sedatie.

Over de publicatie

Caballero M.A. e.a. “Overview of the Bligny CSD: a standardized multidisciplinary proto- ´ col for Continuous Sedation until Death in palliative care,” Journal of Pain and Symptom Management (2023)

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie mei 2023. Alle e-pal-artikelen staan hier