Levenseindegesprekken in palliatieve zorgverlening: "Ook patiënten zelf hebben hierin een verantwoordelijkheid"
“Natuurlijk kunnen zorgverleners het aanbod doen aan hun patiënten om na te denken over hun levenseinde en hun toekomst. Maar mensen zelf hebben even goed een verantwoordelijkheid.”
Dit zei Tweede Kamerlid Mirjam Bikker (ChristenUnie) tijdens een dialoogsessie met Kamerleden over palliatieve zorg, die recent plaatsvond in Het Nutshuis in Den Haag. Ook Ria de Korte (NSC), Folkert Thiadens (PVV), Elke Slagt-Tichelman (GroenLinks-PvdA) en Harry Bevers (VVD) namen deel.
Voorkomen van crisissituaties
De bijeenkomst, georganiseerd door het Nationaal Programma Palliatieve Zorg II (NPPZ II) en diverse partners, bracht zorgverleners, vrijwilligers, patiënten, nabestaanden en Tweede Kamerleden samen om te spreken over kansen en uitdagingen in de palliatieve zorg. De zogeheten levenseindegesprekken, waarin zorgverleners en hun patiënten, in gesprek gaan over behandelwensen en -grenzen, vormen een belangrijk onderdeel van palliatieve zorg. Aan de hand van die gesprekken kunnen zorgverleners passende zorg verlenen. Als dit consequent gebeurt, helpt het zorgverleners en patiënten om crisissituaties te voorkomen.
Ook Ria de Korte (NSC) wees erop dat het enerzijds de verantwoordelijkheid is van de burgers om een afspraak te maken met hun huisarts om tijdig te spreken over wensen nabij levenseinde. Anderzijds “kan een huisarts het vaker aanbieden. Maar dat geldt ook voor de wijkverpleegkundige die bij patiënten over de vloer komt. Zij komt daar immers niet voor niets; zij komt daar omdat zorg geven wordt. Onderdeel van die zorg kan het aanbieden van levenseindegesprekken zijn.”
'Net een streepje te ver'
PVV-Kamerlid Folkert Thiadens was voorzichtiger: “Het is mij iets te scherp om dit van burgers te verwachten. Natuurlijk is het belangrijk dat zij actief betrokken zijn bij hun eigen palliatieve zorg. Maar om het initiatief voor levenseindegesprekken bij henzelf neer te leggen, is me net een streepje te ver.”
Positie en waarde van vrijwilligerswerk, mantelzorg en nazorg
Tijdens de bijeenkomst werd eerst in een informatief deel door huisarts Suzanne Pruijssers en Sven Zeilstra (Netwerkcoördinator Palliatieve Zorg Haaglanden) aandacht besteed aan de praktijk van palliatieve zorgverlening. Dit gebeurde aan de hand van een fictieve patiëntreis. Dit bood een concreet inzicht in de zorgtrajecten en knelpunten waar patiënten en zorgverleners tegenaan lopen. In het daaropvolgende interactieve deel leidde NPPZ-ambassadeur Kasper Klaarenbeek, zelf patiënt in de palliatieve fase, een dialoog over actuele stellingen en verbeterpunten binnen de palliatieve zorg.
Behalve over levenseindegesprekken ging de dialoog ook over de positie en waarde van vrijwilligerswerk, mantelzorg en nazorg. Kamerlid Elke Slagt-Tichelman (GroenLinks-PvdA) benadrukte het belang van goede nazorg. Dit mag wat haar betreft vergelijkbaar zijn met de zorg rondom geboortes. “Na de bevalling is er goede nazorg beschikbaar. Dat vinden we de normaalste zaak van de wereld. Gelukkig maar. Een overlijden is echter, net als een geboorte, een transitie. Ook na een overlijden zou die nazorg vanzelfsprekend moeten zijn.”
'Grote boze wolf'
De Kamerleden gingen ook kort in op de recente commotie over eventuele zorgplafonds bij zorgverzekeraars, waardoor zorgaanbieders soms geen adequate palliatieve zorg thuis zouden kunnen verlenen. Kamerlid Harry Bevers (VVD) wilde wel geloven dat het niet altijd goed ging, maar zag vooral veel inspanningen vanuit hun kant om de financiering van zorg zo goed mogelijk te laten verlopen. “Zorgverzekeraars krijgen soms iets te makkelijk de rol van grote boze wolf.”