Dexamethason

Uitgangsvraag

Wat is de invloed van behandeling met corticosteroïden op misselijkheid en braken bij een ileus bij patiënten met kanker in de palliatieve fase?

Methode: consensus-based

Aanbevelingen

• Start met dexamethason 1dd 8 mg i.v. of s.c. (bolus) gedurende 5 dagen bij een ileus bij patiënten met kanker in de palliatieve fase bij onvoldoende reactie van misselijkheid en braken op een maaghevel of behandeling met octreotide.
• Bouw bij een goed effect op de klachten de dosering af op geleide van de klachten en ga over op orale toediening als dat mogelijk is.
• Combineer dexamethason zo nodig met octreotide, metoclopramide of haloperidol s.c. of i.v.

Inleiding

Corticosteroïden worden in de klinische praktijk soms toegepast bij misselijkheid en braken bij een ileus bij patiënten met kanker in de palliatieve fase. Het is niet duidelijk of het (eventuele) effect hiervan berust op een afname van oedeem van de darmwand (en daardoor een verbetering van de darmpassage) of op een aspecifiek anti-emetisch effect.

Literatuurbespreking

Er is een Cochrane review beschikbaar als wetenschappelijke onderbouwing van de aanbevelingen [Feuer 2000]. Deze review is oorspronkelijk uit 2000 en in 2010 is er een update gedaan waarbij geen nieuwe studies geïncludeerd konden worden. In de review worden drie dubbelblinde placebo-gecontroleerde studies bij in totaal 89 patiënten uit de jaren negentig geïncludeerd. De gebruikte doseringen dexamethason varieerden van 6 tot 16 mg i.v. of s.c. De primaire uitkomstmaat was verbetering van de darmpassage. Er was een niet-significante trend voor verbetering van de darmpassage. De Number Needed to Treat (NNT) was 6. Er zijn geen data over verbetering van misselijkheid en braken.

Na 2010 zijn er geen prospectieve studies gepubliceerd waarin het effect van corticosteroïden op (de klachten van) een ileus bij patiënten met kanker in de palliatieve fase systematisch is onderzocht.

Er is geen bewijs dat corticosteroïden effectief zijn bij de behandeling van een ileus bij patiënten met kanker in de palliatieve fase. Er is een niet-significante trend voor verbetering van de darmpassage.

De werkgroep is van mening dat een maaghevel de behandeling van eerste keuze is bij braken bij een ileus bij patiënten met kanker in de palliatieve fase (zie Maaghevel). Als een maaghevel geweigerd of niet verdragen wordt, is behandeling met octreotide een alternatief (zie Octreotide).

In de klinische praktijk zijn misselijkheid en/of braken met een maaghevel of octreotide niet altijd onder controle en moeten andere medicamenteuze behandelingen worden ingezet. De keuze daarvoor kan niet op basis van evidentie worden gemaakt.

De werkgroep is van mening dat in die situatie behandeling met dexamethason s.c. of i.v. de eerste keuze is. Dexamethason kan gecombineerd worden met andere middelen zoals octreotide, metoclopramide en/of analgetica [Berger 2016, Weber 2009].